FALSAFADA VAQT TUSHUNCHASI: ARISTOTELDAN BUGUNGI KUNGA QADAR

Authors

  • Ochilov Abrorxon Author
  • Tursunova Dilnavo Author

Keywords:

Kalit so’zlar: Vaqt, falsafa, aristotel, avgustin, kant, bergson, xaydegger, ekzistensializm, subyektiv vaqt, ob’ektiv vaqt, raqamli texnologiyalar, sun’iy intellekt, nisbiylik nazariyasi, mexanizm, ontologiya, fenomenologiya, bo‘lish va vaqt, insoniy mavjudlik, vaqt va fazo, zamonaviy falsafa., Keywords: Time, philosophy, aristotle, augustine, kant, bergson, heidegger, existentialism, subjective time, objective time, digital technologies, artificial intelligence, theory of relativity, mechanism, ontology, phenomenology, being and time, human existence, time and space, contemporary philosophy, Ключевые слова: Время, философия, аристотель, августин, кант, бержсон, хайдеггер, экзистенциализм, субъективное время, объективное время, цифровые технологии, искусственный интеллект, теория относительности, механизм, онтология, феноменология, бытиё и время, человеческое существование, время и пространство, современная философия

Abstract

Annotatsiya: Ushbu tezis falsafada vaqt tushunchasining rivojlanishini Aristoteldan zamonaviy falsafiy tafakkurga qadar tahlil qiladi. Tezisda vaqtning har bir davrdagi tushunchalari o‘zgarishining asosiy bosqichlari yoritilgan: Aristotelning vaqtni harakatning o‘lchoviga bog‘lashidan Avgustinning vaqtni subyektiv tasavvurlar bilan bog‘lashiga, Kantning a priori vaqt haqidagi qarashlaridan XX asr faylasuflari Bergson va Xaydeggerning vaqtni insonning ekzistensial tajribasi bilan bog‘lashiga qadar. Shuningdek, XX va XXI asr falsafasida vaqtga bo‘lgan yangi yondashuvlar, jumladan, zamonaviy raqamli texnologiyalar va sun’iy intellektning vaqtni idrok etishdagi roli tahlil qilinadi. Tezisda vaqtning subyektiv va ob’ektiv talqinlari orasidagi bog‘liqlik, shuningdek, uning zamonaviy ijtimoiy va psixologik kontekstdagi tasavvurlari haqida fikr yuritiladi. Tezis, shuningdek, vaqt tushunchasining falsafiy tadqiqotlarda davom etadigan markaziy ahamiyatini ta'kidlaydi va uning inson mavjudligi, ong va dunyoqarashni tushunishda qanday rol o‘ynashini ko‘rsatadi.

Annotation: This thesis explores the evolution of the concept of time in philosophy, from Aristotle to contemporary philosophical thought. It outlines the key stages of the transformation of the concept of time: from Aristotle's connection of time to motion as a measure, to Augustine's association of time with subjective perceptions, to Kant's a priori notions of time, and to the 20th-century philosophers such as Bergson and Heidegger, who relate time to existential human experience. Furthermore, the thesis examines new approaches to time in the 20th and 21st centuries, including the role of modern digital technologies and artificial intelligence in shaping the perception of time. It analyzes the relationship between subjective and objective interpretations of time and reflects on how time is understood in the context of contemporary social and psychological frameworks. The thesis emphasizes the ongoing centrality of the concept of time in philosophical research and its role in understanding human existence, consciousness, and worldview.

Аннотация: Данная работа исследует развитие концепции времени в философии от Аристотеля до современного философского мышления. В ней рассматриваются ключевые этапы трансформации концепции времени: от связи времени с движением как измерением у Аристотеля, до восприятия времени как субъективного явления у Августина, до априрных представлений времени у Канта, а также к философам 20-го века, таким как Бержсон и Хайдеггер, которые связывают время с экзистенциальным человеческим опытом. Кроме того, в работе рассматриваются новые подходы к времени в 20-м и 21-м веках, включая роль современных цифровых технологий и искусственного интеллекта в формировании восприятия времени. Проанализированы отношения между субъективными и объективными трактовками времени, а также влияние на понимание времени в контексте современных социальных и психологических аспектов. Работа подчеркивает продолжающееся центральное значение концепции времени в философских исследованиях и ее роль в осмыслении человеческого существования, сознания и мировоззрения.

Author Biographies

  • Ochilov Abrorxon

    Shahrisabz davlat pedagogika instituti Falasafa fani o’qituvchisi

  • Tursunova Dilnavo

    Shahrisabz davlat pedagogika instituti talabasi

Published

2025-05-23