PORTAL GIPERTENZIYA FONIDA GEPATIK ENSEFALOPATIYA RIVOJLANISHINING KLINIK XUSUSIYATLARI
Keywords:
Kalit so’zlar: portal gipertenziya, gepatik ensefalopatiya, jigar yetishmovchiligi, ammiak, neyrotoksinlar, psixometrik testlar, West Haven tasnifi, EEG, klinik simptomlar, minimal ensefalopatiya, differensial diagnostika.Abstract
Annotatsiya: Ushbu maqolada portal gipertenziya fonida rivojlanadigan gepatik ensefalopatiyaning klinik ko‘rinishlari, diagnostik mezonlari va ularni baholashda qo‘llaniladigan zamonaviy yondashuvlar tahlil qilinadi. Gepatik ensefalopatiya — jigar faoliyatining chuqur buzilishlari natijasida markaziy asab tizimining metabolik-distrofik o‘zgarishlari bilan kechuvchi kompleks sindrom bo‘lib, uning patogenezida ammiak va boshqa neyrotoksik metabolitlarning to‘planishi muhim o‘rin tutadi. Ayniqsa portal gipertenziya mavjud bemorlarda portosistemik shuntlar hosil bo‘lishi natijasida toksik moddalarning jigardan chetlab o‘tib, bevosita bosh miya to‘qimalariga yetib borishi gepatik ensefalopatiyaning og‘ir shakllarini yuzaga keltiradi. Tadqiqot davomida bemorlarda kuzatilgan klinik simptomlar — diqqat-e’tiborning pasayishi, aqliy faoliyatning sustlashuvi, uyqu buzilishi, ataksiya, tremor, psixomotor sustlashuvlar va sopor holatlariga doir kuzatuvlar tahlil qilindi. Shuningdek, West Haven tasnifi asosida ensefalopatiya darajalari baholanib, ularning portal gipertenziya darajasi bilan o‘zaro bog‘liqligi o‘rganildi. Maqolada, shuningdek, gepatik ensefalopatiyaning erta diagnostikasida psixometrik testlar, EEG va laborator ko‘rsatkichlar — ammiak, bilirubin, ALT/AST darajalari ahamiyati yoritilgan. Olingan natijalar gepatik ensefalopatiyani erta aniqlash va og‘ir asoratlarning oldini olishda kompleks yondashuvning muhimligini ko‘rsatadi. Ushbu tadqiqot klinik amaliyotda jigar yetishmovchiligi va portal gipertenziyaga chalingan bemorlarni samarali boshqarish strategiyasini ishlab chiqishda muhim ilmiy-amaliy ahamiyatga ega.
