FONETIK USLUBIYAT: TOVUSHLARNING EKSPRESSIV VA ESTETIK ROLINI OʻRGANISH

Authors

  • Egamberdiyeva Gulnoza Iqboljon qizi Author
  • Tojimatova Zuxra Ikromjon qizi Author
  • F.Usmanov Author

Keywords:

Kalit so‘zlar: fonetik uslubiyat, intonatsiya, ritm, alliteratsiya, assonans, ekspressiv fonetika, poetik fonetika, stilistika, badiiy nutq, fonetik vositalar, zamonaviy tadqiqotlar, tilshunoslik., Keywords: stylistic phonetics, intonation, rhythm, alliteration, assonance, expressive phonetics, poetic phonetics, stylistics, literary speech, phonetic devices, contemporary research, linguistics., Ключевые слова: стилистическая фонетика, интонация, ритм, аллитерация, ассонанс, экспрессивная фонетика, поэтическая фонетика, стилистика, художественная речь, фонетические средства, современные

Abstract

Annotatsiya. Maqola fonetik uslubiyatni o‘rganishga bag‘ishlanadi. Fonetik uslubiyat – bu tilning tovush tizimi, uning nutqdagi estetik va ekspressiv imkoniyatlarini o‘rganadigan tilshunoslik sohasi bo‘lib, tilshunoslikdan tashqari  badiiyatda ham katta o‘rin egallaydi. Uslubiyat va fonetika o‘rtasidagi o‘zaro bog‘lanish, nutqning badiiy jihatlari, tovushlarning estetik roli va ekspressiv fonetikaning adabiyotdagi ahamiyati soha tadqiqotlarida asosiy mavzulardan biridir. Maqolada, ayniqsa, intonatsiya, ritm, alliteratsiya, assonans kabi fonetik vositalarning badiiy nutqdagi o‘rni yoritilgan. Shuningdek, fonetik uslubiyatning metodologiyasi va uning tahlil usullari, o‘zbek tilida bu sohadagi zamonaviy tadqiqotlar ham batafsil o‘rganilgan. Bu ishda fonetik uslubiyatning tilshunoslikdagi boshqa tarmoqlar, masalan, sintaksis va semantika bilan aloqalari ham tahlil qilingan. Fonetik vositalar nafaqat tilni, balki uning badiiy kuchini oshirishda ham muhim rol o‘ynaydi.

Maqola o‘zbek tilida fonetik uslubiyatning ilmiy rivojlanishiga hissa qo‘shadi va bu sohada olib borilayotgan tadqiqotlar, ularning ilmiy-ijodiy ahamiyati va imkoniyatlarini yoritadi. Bundan tashqari, maqolada fonetik uslubiyatning kelajakdagi istiqbollari, uning ilmiy va amaliy ahamiyati haqida ham fikrlar bildirilib, bu sohada yangi yondashuvlar taklif qilinadi.

Abstract. This article is dedicated to studying the scientific aspects of stylistic phonetics. Stylistic phonetics is a branch of linguistics that examines the sound system of a language and its aesthetic and expressive potential in speech. It plays a significant role in linguistic studies. The interaction between phonetics and stylistics, the artistic features of speech, the aesthetic role of sounds, and the importance of expressive phonetics in literature are central topics in current research. The paper specifically highlights the role of phonetic devices such as intonation, rhythm, alliteration, and assonance in literary speech. The methodology of stylistic phonetics and its analytical approaches are thoroughly explored, with a focus on modern research in the Uzbek language. Additionally, the interconnections between phonetic stylistics and other branches of linguistics, such as syntax and semantics, are also analyzed. Phonetic devices not only influence language but also enhance its artistic power.

This article contributes significantly to the scientific development of stylistic phonetics in the Uzbek language and discusses the ongoing research in this field, its artistic and scientific importance, and its potential. Moreover, the article presents ideas on the future prospects of stylistic phonetics and suggests new approaches and methodologies for further research in this domain.

Аннотация: Данная статья посвящена изучению научных аспектов стилистической фонетики. Стилистическая фонетика является разделом лингвистики, который изучает звуковую систему языка её эстетический и экспрессивный потенциал в речи. Эта область занимает важное место в лингвистических исследованиях. Взаимосвязь фонетики и стилистики, художественные особенности речи, эстетическая роль звуков и значение экспрессивной фонетики в литературе являются ключевыми темами современных исследований. В статье особое внимание уделено роли фонетических средств, таких как интонация, ритм, аллитерация и ассонанс, в художественной речи. Рассмотрены методология стилистической фонетики и её аналитические подходы с акцентом на современные исследования в узбекском языке. Также проанализированы связи между стилистической фонетикой и другими разделами лингвистики, такими как синтаксис и семантика. Фонетические средства влияют не только на язык, но и усиливают его художественную силу.

Статья вносит вклад в научное развитие стилистической фонетики узбекского языка, а также обсуждает актуальные исследования в этой области, их художественное и научное значение, а также возможности дальнейшего развития. Кроме того, в статье предлагаются новые подходы и методологии для дальнейших исследований в этой сфере.

Author Biographies

  • Egamberdiyeva Gulnoza Iqboljon qizi

    Andijon davlat pedagogika instituti talabasi

  • Tojimatova Zuxra Ikromjon qizi

    Andijon davlat pedagogika instituti talabasi

  • F.Usmanov

    Ilmiy rahbar:  f.f.d., dotsent

Published

2025-04-21