BUYUK IPAK YO‘LI XALQLARI - O‘ZBEK VA XITOY FOLKLORIDAGI OBRAZLARNING QIYOSIY TAHLILI

Authors

  • Musurmanov Erkin Rabbimovich Author
  • Jurayev Hakim Ibragimovich Author

Keywords:

Kalit so‘zlar. Epos, epik qahramon, Alpomish, mergan Xou Yi, jangchi va sehrgar ayollar, qiyosiy tahlil.

Abstract

Annotatsiya.  Turkiy  folklorda  “Alpomish”,  “Go‘ro‘g‘li”  turkumidagi  dostonlar,  asotirlar 
borki, ularda timsollarga aylangan epik obrazlarning mavjudligi, asarlarning qadimiyligi va badiiy 
mukammalligi, shubhasiz, turkiy xalqlarning milliy g‘ururi va iftixorini jo‘sh urdiruvchi omil bo‘lib 
qolmoqda.  Bu  dostonlar  xitoy,  yunon,  hind  xalqlarining  buyuk  eposlari  bilan  bir  darajada 
turadigan ulkan merosdir. «Alpomish» dostoniga uyg‘un «Qo‘rqut ota kitobi», «Manas» dostonlari 
ham  shu  kabi  taʼriflarga  munosib.  Mazkur  dostonlarning  ko‘p  jihatlari  bir-biriga  yaqin  bo‘lib, 
ularni o‘zaro va qo‘shni, jumladan, xitoy xalq eposlari bilan qiyosiy tarzda  o‘rganish maqsadga 
muvofiq.  O‘zbek  folklori  epik  qahramonlariga,  ayniqsa,  “xitoy  Herakli”  nomini  olgan  osmon 
mergani  Xou  Yi  ko‘p  jihati  bilan  o‘xshashdir.  Uning  o‘q  otishdagi  mahorati  Alpomishni,  yovuz 
yirtqichlarni  o‘ldirishi  O‘g‘uzxonni,  mangulik  unsuri  uchun  olib  borgan  harakatlari  Afrosiyob 
badiiy  obrazini  yodga  soladi.  Xitoy  folklorida  jangchi  va  sehrgar  ayollar  timsollari  ham  borki, 
ularning  variantlari  turkiy  dostonlarda  ko‘plab  uchraydi.  Keltirilgan  maqolamizda  shunday 
uyg‘unlik va o‘ziga xoslik haqida o‘z fikr-mulohalarimizni bildirganmiz. 

References

1. Жирмунский В.М. Тюркский героический эпос. Изд-во: Наука. Л.: 1974. – 333 с.

2. Басилов В.Н. Когда сформировался эпос «Алпамыс»? (мурожаат санаси: 03.03.2025)

http://rasul.template.uz/sites/default/ files/basilov_statya.pdf яна Создал

КондратьевЪ»1.ПМ._2.Алпамыс батыр, ПМ Казахстана, №237, 1998 год.

3. Мусурманов Э.Р.(叶尔肯, Ма Цуи Линг (马翠玲,国家公派汉语教). Хитой фольклори

(афсона ва эртаклар): ўқув-услубий қўлланма. – Самарқанд: 2014. – 110 б.

4. Юань Кэ. Мифы Древнего Китая: Наука; –Москва; 1965.– 496 с.

5. Сказание о Гильгамеше. Муравьёва Т. 100 Великих мифов и легенд. – Москва : Вече,

2006.-472 с.

6. Неклюдов С. Ю. Тенгри // Мифы народов мира. — М.: Большая российская

энциклопедия, 1994. – Т. 2. – С. 500 – 501.

7. ISBN 5-85270-072-9

8. Мэн-цзы // Сер. Чжуцзы цзичэн. Т.1, ч.2. –Пекин 1956. – 498 с.

9. Кумарасвами А., Нобель М. Мифы буддизма и индуизма. Litres, 2017. – 330 с.

10. Цюй Юань. Лисао. В. М. Алексеев. Цюй Юань в переводах И.Гитовича,

(Воспроизводится по изданию: Китайская классическая проза в переводах акад. В.М.

Алексеева / М.:ГИХЛ, 1959) [Электронный ресурс]: URL (время обращения: 22.04.2020).

http://www.lib.ru/POECHIN/UAN/uan1_1.txt_with-bigpictures.html

11. Ўғузнома. (Нашрга тайёрловчи: Бахтиёр Исабек). [Электрон ресурс]: URL

http://www.eadabiyot.uz/uzbek/ qadimiy/165-oguznoma.html (мурожаат вақти: 08.11.2017).

12. Афанасьева В.К. Гильгамеш и Энкиду. Эпические образы в искусстве. –М.: Наука,

1979. 219 с.

13. 木 兰 诗 (кит.). Энциклопедия Байду. Baidu. Дата обращения 12 октября 2017: The Global

Intercultural Communication Reader / Molefi Kete Asante, Yoshitaka Miike, Jing Yin. –

Routledge, 2013. – P. 295. — 600 p.

14. Диодор. Историческая библиотека. Часть седьмая, Санкт-Пeтербург, при ИМПАН.,

1774. – 108 с.

Published

2025-06-19

How to Cite

Musurmanov Erkin Rabbimovich, & Jurayev Hakim Ibragimovich. (2025). BUYUK IPAK YO‘LI XALQLARI - O‘ZBEK VA XITOY FOLKLORIDAGI OBRAZLARNING QIYOSIY TAHLILI . KONFERENSIYALAR, 1(1), 574-578. https://scientific-jl.com/conf/article/view/21700