DIALEKTOLOGIK VA DIALEKTOGRAFIK TADQIQOTLARDA “TIL VA SHAXS MUSHARAKLIGI” PRINSIPINING ZARURATI
Keywords:
Kalit soʻzlar. Dialektologiya, dialektografiya, til va shaxs, tilshunoslik, individual til tajribasi, til madaniyati, lingvistik prinsip, dialektal tadqiqotlar, jamiyat, nutq.Abstract
Annotatsiya. Dialektologik va dialektografik tadqiqotlarda “til va shaxs” mushtarakligi
prinsipi bugungi kunda shaxsning tili uning shaxsiyatiga bog‘liq omillarni anglatishi va yoshi, jinsi,
mavqeyiga qarab uning nutqida tuli o‘zgachalikni aks ettirishini ifodalaydi. Maqolada ushbu
mavzuning dolzarbligi va zarurati haqida asosli fikrlar keltiriladi. Shuningdek, mazkur maqolada
dialektologik va dialektografik tadqiqotlarda “til va shaxs mushtarakligi” prinsipining ilmiy
ahamiyati yoritiladi. Dialektlarni o‘rganishda individual til egalarining psixologik, ijtimoiy va
madaniy xususiyatlarini inobatga olish zarurligi ta’kidlanadi. Shu asosda, har bir til hodisasi
ortida turgan shaxsning tajribasi, dunyoqarashi va tilga bo‘lgan munosabati tadqiqotlar uchun
muhim manba sifatida ko‘riladi. Maqolada bu prinsip asosida amalga oshirilgan dialektologik
kuzatuvlar va ularning amaliy natijalari misolida ilmiy yondashuvning samaradorligi tahlil qilinadi
hamda kelgusida qilinishi zarur bo‘lgan vazifalar to‘g‘risida o‘rganilgan tadqiqotlarga tayangan
holda ma’lumotlar ilmiy asoslanishga harakat qilingan.
References
1. Мирзиёев Ш.М. Ўзбек тилига давлат тили мақоми берилганлигининг 30 йиллигига
бағишланган тантанали маросимдаги нутқ. 21 октябрь, 2019 йил.
2. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning «O‘zbek tilining davlat tili
sifatidagi nufuzi va mavqeini tubdan oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi farmoni //
www.lex.uz
3. Abduazizov A. “Til va tafakkur”. – Toshkent: Fan, 1995 yil.
4. Baxtiyorov S. “Nutq madaniyati va psixolingvistika”. – Toshkent: Fan, 2011.
5. Labov, W. Sociolinguistic Patterns. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1972.
6. Зализняк А.А. Древненовгородский диалект. М., 1995.
7. Y.Saidov. O‘zbek dialektologiyasi. “Durdona” nashriyoti., 2021.
8. Муродова Н. Ўзбек адабий тили ва шевалар лексикасининг қиёсий тадқиқи. -Т.: Фан,
2005.
