KAZAK TÜRKÇRSİ DİYALEKTLERİN TASNİFİ
Keywords:
Anahtar kelimeler: Kazak Türkçesi, diyalektoloji, ağız araştırmaları, lehçeler, Sovyet dönemi, bölgesel dil farklılıkları, Türk dili tarihi, Kazak diyalekt sınıflandırması.Abstract
Kazak Türkçesi, Türk dilleri ailesinin Kıpçak koluna mensup olup, tarih boyunca geniş bir
coğrafyada kullanılması, farklı etnik unsurlarla temas içinde olması ve göçebe yaşam tarzının
etkisiyle çeşitli bölgesel varyantlar, yani diyalektler geliştirmiştir. Bu makale, Kazak Türkçesindeki
diyalektleri sınıflandırma çabalarını ele almakta ve farklı dilbilimcilerin konuya yaklaşım
biçimlerini karşılaştırmalı olarak incelemektedir. Sovyetler Birliği döneminde başlatılan sistemli
saha araştırmaları sonucunda elde edilen veriler, Kazak diyalektolojisinin bilimsel bir disiplin
olarak şekillenmesine temel oluşturmuştur. Makalede özellikle S. Amanjolov, J. Doskarayev, N. T.
Savranbayev ve G. Musabayev gibi önemli bilim insanlarının Kazak diyalektlerini tasnif
yöntemlerine, bu sınıflandırmaların dayandığı fonetik, morfolojik ve leksikolojik unsurlara yer
verilmektedir. Ayrıca, Kazak Türkçesinin yerel ağızları ile edebî dili arasındaki etkileşim ve bu
etkileşimin toplumsal, tarihî bağlamı da ele alınmaktadır. Bu bağlamda, diyalekt araştırmalarının
sadece dilbilimsel değil, aynı zamanda kültürel ve sosyolojik boyutları da değerlendirilmektedir
References
Atmaca, E. (2016). Kazak Türkçesi Ağızlarının Tasnifi Çalışmalarına Bir Bakış. s. 589-625.
Demirci, K. ve Kuanyshbaeva, Z. (2016). Kazakçanın Ağızları ve Özbekçenin
ÇimkentAğzına Etkisi Üzerine. Dil Bilimleri Kültür ve Edebiyat. Padam Yayınları. Ankara. 330-
343.
İbragimov, Zh. Siriderya boyu (Kızılorda-Türkistan) Kazak Ağızları: Yayınlanmamış Doktora
tezi. – Muğla: Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020. s. 778.
Sakhipova, F. (2007). Kazak Türkçesinin Merkezȋ Kuzey ve Doğu (Orta Jüz) Ağızları,
Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
Қалиев, Г., Сарыбев, Ш. (2002). Қазақ Диалектологиясы. - Алматы: Халықаралық
зерттеулер журналы. - 211б.
Омарбеков, С., Жунисов, Н. (1985). Ауызекі тіліміздің дыбыс жүйесі. - Алматы:
Мектеп, 208 -б.
