MAMLAKATIMIZ XAVFSIZLIGI VA MUDOFAA SALOHIYATINI KUCHAYTIRISH MAQSADIDA OCHIQ, PRAGMATIK VA FAOL TASHQI SIYOSAT OLIB BORISH
Abstract
Rezyume: Mazkur maqolada O‘zbekiston Respublikasining ochiq, pragmatik va faol tashqi siyosati orqali mamlakat xavfsizligi va mudofaa salohiyatini kuchaytirish masalalari ilmiy tahlil etilgan. XXI asr geosiyosiy muhitidagi tahdidlar fonida O‘zbekiston tashqi siyosatini xalqaro sheriklik, mintaqaviy barqarorlik va milliy manfaatlar asosida olib borayotganligi ko‘rsatib o‘tilgan.
Tadqiqotda ilmiy-analitik, statistik, hujjatli, taqqoslovchi va ekspert baholash metodlari orqali O‘zbekistonning 2017–2023 yillarda amalga oshirgan tashqi siyosiy strategiyalari, harbiy byudjet ko‘rsatkichlari, xalqaro harbiy mashg‘ulotlardagi ishtiroki, kiberxavfsizlik bo‘yicha huquqiy asoslari hamda chegara xavfsizligiga oid yondashuvlari tahlil qilinadi. Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, mamlakatning harbiy xarajatlari 2019-yildan 2023-yilgacha 1,7 barobarga oshgan.
Maqolada, shuningdek, O‘zbekistonning SHHT, BMT, MDH, OIC kabi tuzilmalar bilan faol diplomatik hamkorligi mintaqaviy yetakchilikni mustahkamlab borayotgani, mamlakatning “Tashqi siyosat konsepsiyasi”dagi ustuvor yo‘nalishlar amaliyotda qanday ro‘yobga chiqayotganiga alohida e’tibor qaratilgan. Biz yana shu bilan birga N.A. Umurzoqovaning nash etgan ilmiy izlanishlaridan iqtiboslarimizni manbalar qismida keltirdik.
References
1. Prezident.uz. “2017–2021-yillarda Harakatlar strategiyasi.” – https://strategy.uz
2. O‘zbekiston Tashqi ishlar vazirligi hisobotlari, 2023-yil statistik tahlil.
3. Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) – Military Expenditure Database, 2023.
4. O‘zbekiston Respublikasi “Tashqi siyosat konsepsiyasi”, 2022-yil, Tashqi ishlar vazirligi rasmiy nashri.
5. Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармони: “Ўзбекистон Республикаси ташқи сиёсий фаолиятини янада фаоллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида” — lex.uz, 2021.
6. Ҳайдаров А.Р. “Ўзбекистон ташқи сиёсатининг замонавий тенденциялари” // Тошкент давлат жаҳон тиллари университети илмий нашри, 2022. — №3. — Б. 45–52.
7. “Global Firepower Index – 2023: Uzbekistan Military Strength” – www.globalfirepower.com.
8. O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa doktrinasi. – Toshkent: O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi nashriyoti, 2021.
9. United Nations Security Council: Central Asia Security Cooperation Review, 2022 — www.un.org.
10. Шарипов Н.А. “Марказий Осиёда хавфсизлик ва ҳамкорлик” // Жаҳон сиёсати ва хавфсизлик илмий журнали, 2023. – №1. – Б. 78–85.
11. O‘zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi rasmiy veb-sayti — www.mfa.uz.
12. “Silk Road Diplomacy: Uzbekistan’s Pragmatic Foreign Policy” // The Diplomat, 2023. — thediplomat.com.
13. Бунёдбеков А. “Ҳарбий-сиёсий таҳдидлар шароитида миллий хавфсизликни таъминлашда ташқи сиёсатнинг ўрни” // Ўзбекистонда ижтимоий фанлар, 2022. – №4. – Б. 90–98.
14. Мухамедова З. М., Умирзакова Н. А. Актуальность формирования социального контекста биоэтических проблем в Узбекистане //Гуманитарный трактат. – 2021. – №. 99. – С. 7-15.
15. Mukhamedzhanovna M. Z. et al. Bioethics-Paradigm of Humanization of Medical Education //Annals of the Romanian Society for Cell Biology. – 2021. – Т. 25. – №. 1. – С. 125-133.
16. Умирзакова Н. А. Биоэтика как ценностная ориентация в профессиональной компетентности врачей //Гуманитарный трактат. – 2020. – №. 77. – С. 4-7.
17. Мухамедова З. М. Умирзакова НА Феномен медицинских гуманитарных наук и международный опыт интеграции гуманитарных наук в медицинском образовании //Философские проблемы биологии и медицины: феномен биорациональности,(13). – 2019. – Т. 304.
18. MUKHAMEDZHANOVNA M. Z., Akmalovna U. N., Nugmanovna M. A. The Uzbek Model of Bioethics: History and Modernity //Malim: jurnal pengajian umum asia tenggara (SEA Journal of General Studies). – 2020. – Т. 21.
19. Mukhamedova Z. M., Umirzakova N. A. The phenomenon of medical humanities and the international experience of integrating the humanities in medical education //Philosophical problems of biology and medicine: the phenomenon of biorationality. – 2019. – Т. 13.
20. Мухамедова З. М., Умирзакова Н. А. Паллиативная помощь: современость и традиции мусульманской биомедицинской этики //Гуманитарный трактат. – 2018. – №. 21. – С. 38-40.
21. Умирзакова Н. А., Худойбергенова П. Т., Курбанова Е. Биоэтические проблемы трансплантологии //Гуманитарный трактат. – 2020. – №. 97. – С. 13-14.
22. Умирзакова Н. А. Репродуктивные технологии в системе здравоохранения Узбекистана в качестве социальной инновации //Наука, образование, инновации: апробация результатов исследований. – 2019. – С. 884-888.
23. Mukhamedzhanovna M. Z., Akmalovna U. N. Historical and modern aspects of Islamic philosophical, religious and ethical traditions in medicine in Uzbekistan //Eubios Journal of Asian & International Bioethics. – 2020. – Т. 30. – №. 1.
24. Сатарова Д. Г., Умирзакова Н. А. Развитие глобальной этики и всеобщая декларация о биоэтике и правах человека //Этика и история философии. – 2016. – С. 202-207.
25. MUKHAMEDZHANOVNA M. Z., Akmalovna U. N., Nugmanovna M. A. The Uzbek Model of Bioethics: History and Modernity //Malim: jurnal pengajian umum asia tenggara (SEA Journal of General Studies). – 2020. – Т. 21.
26. Mukhamedzhanovna M. Z. et al. ROLE OF BIOETHICS AND PUBLIC HEALTH IN PROVISION OF FAIR AND QUALITY MEDICINE //European Journal of Molecular and Clinical Medicine. – 2021. – Т. 8. – №. 1. – С. 1047B-1047B.
27. Умирзакова Н. А. Аксиологическая функция биоэтики в формировании профессиональной компетентности у студентов //Academic research in educational sciences. – 2022. – Т. 3. – №. 12. – С. 115-123.
28. Mukhamedzhanovna M. Z. et al. Bioethics-Paradigm of Humanization of Medical Education //Annals of the Romanian Society for Cell Biology. – 2021. – Т. 25. – №. 1. – С. 125-133.
29. Умирзакова Н. А. Биоэтика как ценностная ориентация в профессиональной компетентности врачей //Гуманитарный трактат. – 2020. – №. 77. – С. 4-7.
30. Хабилов Н. Л. и др. госпитал ортопедик стоматология кафедраси йил давомида нашр этилган тезислар хисоботи. – Conferences, 2023.
31. Худойбергенова П. Т., Шарипов С. С. МИЛЛИЙ ҒОЯ ХУСУСИДА ҚИСҚАЧА МУЛОҲАЗАЛАР //Бюллетень педагогов нового Узбекистана. – 2023. – Т. 1. – №. 5. – С. 5-8.
32. Мухамедова З. М., Умирзакова Н. А., Бабаджанов Ж. Проблема смерти мозга в исламской биоэтике //Гуманитарный трактат. – 2017. – №. 17. – С. 15-18.
33. Умирзакова Н. А. Востребованность биоэтики для гуманизации медицинского образования в Узбекистане //IX М1ЖНАРОДНОГО СИМПОЗ1 УМУ З БЮЕТИКИ ЗДОРОВ'Я, МЕДИЦИНА ТА ФШОСОФШ: СТРАТЕГИ ВИЖИВАННЯ. – С. 15-16.
34. Умирзакова Н. А. Диалектика национальных и религиозных особенностей в проявлении современных биоэтических проблем в Узбекистане //Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences. – 2023. – Т. 3. – №. 2. – С. 541-547.
35. Умирзакова Н. А. Аксиологическая функция биоэтики в формировании профессиональной компетентности у студентов //Academic research in educational sciences. – 2022. – Т. 3. – №. 12. – С. 115-123.
36. Зикирова М. Ш. и др. Альтернативы проведения экспериментам над животными //Academic research in educational sciences. – 2022. – №. 2. – С. 181-184.
37. Umirzakova N. A. Bioethics as a value system for professional competence of doctors //ББК 72 П75. – 2020. – С. 148.
38. Мухамедова З. М., Умирзакова Н. А. Исторические и современные аспекты мусульманской, философской, религиозной и этической традиции в медицине Центральной Азии. – 2020.
39. Mukhamedova Z. M., Umirzakova N., Makhmudova A. The Uzbek model of bioethics: History and modernity //MALIM: Jurnal Pengajian Umum Asia Tenggara. – 2020. – Т. 21. – С. 68-78.
40. Tillakhujayeva D., Umirzakova N. A. HUMAN IN A MEDICAL EXPERIMENT //SCHOLAR. – 2023. – Т. 1. – №. 34. – С. 37-41.
41. Qandov B., Alimukhammedova N., Zamira M. Human Rights are a Social Phenomenon: The Principles of Globalization and Personal Liberty //International Journal of Psychosocial Rehabilitation. – 2020. – Т. 24. – №. 1.
42. Umirzakova N. A. et al. Knowledge and understanding of the principles of bioethics at the department of prosthodontics //Гуманитарный трактат. – 2020. – №. 97. – С. 4-6.
43. Умирзакова Н. А. Биоэтиканинг пайдо булиши, фан сифатида шаклланиши ва урганадиган муаммоларининг фалсафий-методологик тахдили //Фалсафа ва хдёт.-Тошкент. – 2020. – Т. 1. – №. 8. – С. 56-69.
44. Умирзакова Н. А. Биоэтические правила проведения пластических операций //Academic research in educational sciences. – 2022. – Т. 3. – №. 12. – С. 221-226.
45. Умирзакова Н. А. Принципы биоэтики и деонтологии в детской стоматологии //Academic research in educational sciences. – 2022. – Т. 3. – №. 12. – С. 144-148.
46. Умирзакова Н. А. Актуальность и востребованность биоэтики в медицинском образовании Узбекистана //Педагогика и психология в медицине: проблемы, инновации, достижения.-М. Издательство Перо. – 2021. – С. 291-295.
47. Умирзакова Н. А., Авазοва Ш. Н., Давлатοва Д. Д. Деонтологические аспекты в дентафобии //Авиценна. – 2021. – №. 77. – С. 13-15.
48. Umirzakova N. A. International experience of integrating the humanities in medical education //НОВАЯ НАУКА: ТЕОРЕТИЧЕСКИЙ И ПРАКТИЧЕСКИЙ ВЗГЛЯД. – 2020. – С. 201-204.
49. Umirzakova N. A. The importance of studying bioethics in the formation of professional competence of medical students //Научные исследования XXI века. – 2020. – №. 5. – С. 140-144.
50. Umirzakova N. A. The attitude of society and christianity to the issue of artificial insemination //ПОТЕНЦИАЛ СОВРЕМЕННОЙ НАУКИ. – 2020. – С. 330-335.
51. Umirzakova N., Mukhamedova Z. Bioethic analysis of communication between doctor and patient during diagnostic, treatment and forecast in women with breast cancer in Uzbekistan. – 2019.
52. Умирзакова Н. А. ГУМАНИЗМ КАК ОСНОВА МЕДИЦИНЫ //SCHOLAR. – 2025. – Т. 3. – №. 4. – С. 68-72.
53. Умирзакова Н. А. БИОЭТИЧЕСКИЕ ВОПРОСЫ ПРОВЕДЕНИЯ ИМПЛАНТОЛОГИЧЕСКИХ ВМЕШАТЕЛЬСТВ В КОНТЕКСТЕ МИРОВЫХ РЕЛИГИЙ //SCHOLAR. – 2025. – Т. 3. – №. 4. – С. 62-67.
54. Умирзакова Н. А., Инагамова С. Д. РЕШЕНИЕ ЭТИЧЕСКИХ ПРОБЛЕМ МЕДИЦИНЫ В УСЛОВИЯХ ЦИФРОВИЗАЦИИ //GOLDEN BRAIN. – 2025. – Т. 3. – №. 4. – С. 94-100.
55. Умирзакова Н. А. и др. ЭТИЧЕСКИЕ И ДЕОНТОЛОГИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ В УХАЖИВАНИЯ ЗА БОЛЬНЫМИ С ФЛЕГМОНАМИ ЧЕЛЮСТНО ЛИЦЕВОЙ ОБЛАСТИ //Новости образования: исследование в XXI веке. – 2025. – Т. 3. – №. 29. – С. 607-615.
56. Носиров С. С., Умирзакова Н. А. БИОЭТИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ХЕЙЛОПЛАСТИКИ В КОНТЕКСТЕ МИРОВЫХ РЕЛИГИЙ //Новости образования: исследование в XXI веке. – 2025. – Т. 3. – №. 29. – С. 733-737.
57. Умирзакова Н. А. и др. РОЛЬ ПРЕПОДАВАНИЯ МЕДИЦИНСКОЙ БИОЭТИКИ В МАГИСТРАТУРЕ: ФОРМИРОВАНИЕ ПРОФЕССИОНАЛЬНО-НРАВСТВЕННЫХ КОМПЕТЕНЦИЙ БУДУЩИХ ВРАЧЕЙ //Modern education and development. – 2025. – Т. 18. – №. 7. – С. 191-192.
58. Умирзакова Н. А., Исмаилов У. М. ВЛИЯНИЕ ЦИФРОВЫХ ТЕХНОЛОГИЙ НА ДИАГНОСТИКУ И ЛЕЧЕНИЕ: ТЕЛЕМЕДИЦИНА, ПРИЛОЖЕНИЯ ДЛЯ МОНИТОРИНГА ЗДОРОВЬЯ //Academic research in educational sciences. – 2025. – №. Conference 1. – С. 229-233.
59. Собритдинова Ш. С., Умирзакова Н. А. БИОЭТИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ПРИМЕНЕНИЯ ИСКУССТВЕННОГО КОСТНОГО МАТЕРИАЛА ETHOSS //Russian-Uzbekistan Conference. – 2024. – С. 189-192.
60. Умирзакова Н. ЗНАЧЕНИЕ СОЦИАЛЬНО-ГУМАНИТАРНЫХ ДИСЦИПЛИН В ФОРМИРОВАНИИ ГУМАНИЗМА У БУДУЩИХ ВРАЧЕЙ //Евразийский журнал академических исследований. – 2024. – Т. 4. – №. 11 Special Issue. – С. 380-383.
61. Умирзакова Н. А. и др. ЭТИЧЕСКИЕ И ДЕОНТОЛОГИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ В УХАЖИВАНИЯ ЗА БОЛЬНЫМИ С ФЛЕГМОНАМИ ЧЕЛЮСТНО ЛИЦЕВОЙ ОБЛАСТИ //Научный Фокус. – 2024. – Т. 2. – №. 20. – С. 860-865.
62. Усмонова Н., Шомуродов К. Э., Умирзакова Н. А. ЭТИЧЕСКИЕ И ДЕОНТОЛОГИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ В УХАЖИВАНИИ ЗА БОЛЬНЫМИ ПОСЛЕ ОПЕРАЦИИ НИЖНЕЙ СТЕНКИ ОРБИТЫ //Научный Фокус. – 2024. – Т. 2. – №. 20. – С. 855-859.