ABDULLA QODIRIYNING “MEHROBDAN CHAYON” ROMANI TARJIMASIDA MILLIY- MADANIY XUSUSIYATLARNING SAQLANISHI

Abstract

Annotatsiya: Abdulla Qodiriy (Julqunboy)- yozuvchi, shoir, tarjimon, dramaturg, XX asr o‘zbek adabiyotining ulkan namoyondalaridan biri, o‘zbek romanchiligi asoschisi. Ijodkor va jonkuyar xalq adibi sifatida bir qator  o’lmas asarlar yaratgan, “To‘y” “Ahvolimiz”, “Millatimga”, “Fikr aylagil” kabi she’rlari “Baxtsiz kuyov” dramasi, “Juvonboz” hikoyasi uning  A. Qodiriyning ilk asarlaridir. Ayniqsa, uning “Mehrobdan chayon “romani alohida e’tiborga molikdir. Roman Turkiston feodallarining keyingi vakili bo’lgan Xudoyorning o;z manfaat va xohishi yo’lida dehqon, hunarmand va kosib sinflarini qurbon qilishi, mamlakat ayol – qizlarini istagancha  tasarruf etishi va o’ziga qarshi chiqqanlarni ayovsiz jazolashi romanning asosiy mavzusi deya yozuvchining o’zi fikr bildiradi. Shuningdek asarda ulamolar hamda quyi sinf vakillar bo’lmish – kambag’allarning turmush – tarz, axloqiy xususiyatlari hamda o’y -qarashlari yorqin aksini topgan. Asarni “ Mehrobdan chayon” deb nomlanishining asosiy sababi aynan shu bilan bog’liq, bilamizki, mehrob – masjid ichida, qibla tomonda joylashgan , unga qarab namoz o’qiladigan joydir. Shuningdek, ushbu bu so’z joyning yuqori qismi, to’r qismi  ma’nosida  ham keladi. Demak, ta’bir joiz bo’lsa aytish kerakki, namoz o’qiladigan joyda ham davralarning to’rida ham millatni sevuvchi, xalq dardini o’z dardidan ustun qo’yadigan din vakillari hamda ulamalor o’rin oladi. Bunday kishilar yurt istiqbolini ma’shala kabi yoritadi. Ammo , Qodiriyning o’zidan eshitganimizdek, tariximizning “ eng kir va qora kunlari” da mehroblardan joy oluvchi  “ yurt peshvolari” xalq dardi bilan yashamaydi.