ISHLAB CHIQARISH JARAYONIDA MEHNAT SHAROYITLARINI ERGONOMIK TALABLAR ASOSIDA SHAKLLANTIRISH
Keywords:
Kalit so‘zlar: ergonomika, mehnat sharoitlari, ishlab chiqarish jarayoni, xodimlar salomatligi, ish unumdorligi, REBA tahlili, ish joyi dizayni, kasbiy xavfsizlik.Abstract
Annotatsiya. Ushbu tadqiqot ishlab chiqarish jarayonida mehnat sharoitlarini ergonomik talablar asosida shakllantirishning xodimlar salomatligi va ish unumdorligiga ta’sirini o‘rganishga qaratildi. Tadqiqot O‘zbekistonning mashinasozlik va to‘qimachilik sohasidagi ikkita korxonada o‘tkazildi. Ma’lumotlarni yig‘ish uchun so‘rovnomalar (150 ishtirokchi), Rapid Entire Body Assessment (REBA) tahlili va yarim tuzilgan suhbatlar (20 ishtirokchi) qo‘llanildi. So‘rovnoma natijalari xodimlarning 68% ish joyidagi jihozlarning ergonomik talablarga mos emasligini, 55% esa bel va bo‘yin og‘rig‘i kabi shikoyatlarni bildirdi. REBA tahlili mashinasozlik liniyasida yuqori ergonomik xavf darajasini (M=8.2, SD=1.3) aniqladi. Suhbatlar yorug‘lik va jihozlarning mos kelmasligi kabi muammolarni ko‘rsatdi. Natijalar ergonomik yaxshilanishlar xodimlarning farovonligi va korxonalar samaradorligini oshirishini tasdiqladi. Tadqiqotning cheklovlari sifatida cheklangan namuna hajmi va faqat ikkita korxonani qamrab olishi ta’kidlandi. Kelajakda kengroq sohalarni qamrab oluvchi tadqiqotlar va ergonomik treninglar joriy etish tavsiya etiladi. Ushbu tadqiqot ishlab chiqarish korxonalarida ergonomik yechimlarni qo‘llash bo‘yicha amaliy yo‘l-yo‘riq sifatida xizmat qiladi.References
1. Sanders, M. S., & McCormick, E. J. (1993). Human factors in engineering and design (7th ed.). McGraw-Hill.
2. International Labour Organization. (2020). Workplace safety and health in the context of ergonomic design. ILO Publications.
3. Hignett, S., & McAtamney, L. (2000). Rapid Entire Body Assessment (REBA). Applied Ergonomics, 31(2), 201-205..
4. Karwowski, W. (Ed.). (2012). Handbook of human factors and ergonomics (4th ed.). Wiley.
5. Hignett, S., & McAtamney, L. (2000). Rapid Entire Body Assessment (REBA). Applied Ergonomics, 31(2), 201-205.
6. Dul, J., & Weerdmeester, B. (2008). Ergonomics for beginners: A quick reference guide (3rd ed.). CRC Press.
7. Karwowski, W. (Ed.). (2012). Handbook of human factors and ergonomics (4th ed.). Wiley.
