“QUTADGU BILIG”DAGI FRAZEMALARNING SEMANTIK TASNIFI

Authors

  • Abdullayeva Vazira Quronovna Author

Keywords:

Kalit so‘zlar: ilk badiiy doston, pandnoma, tabdil, frazeologizm, frazema, obrazlilik, ta’sirchan uslub, tilning tarixiy taraqqiyoti, semantik tasnif, barqaror birikma, ko‘chma ma’no, metafora, kognitiv metafora, kognitiv konnotatsiya, qadriyat.

Abstract

Annotatsiya

Maqolada “Qutadg‘u bilig”ning ilk badiiy doston, olam manzarasi obrazli, ta’sirchan ifodalangan  matn sifatidagi xususiyatlari tavsiflangan. Asar matnidagi frazemalarning semantik tasnifi keltirilgan. Xalq e’tiqodi, dunyoqarashi, inson tafakkuri, dunyoqarashi, ruhiyatini ifodalashdagi ahamiyati ko‘rsatilgan. Frazemalarning barqaroor birikma sifatida ko‘chma ma’noga asoslanishi, kognitiv konnotatsiyani namoyon qilishi misollar orqali tahlil qilingan. Pandnoma matnidagi frazemalarning hozirgi o‘zbek adabiy tiliga munosabati ko‘rsatilgan. Frazemalar tahlili asosida  Yusuf Xos Hojibning til imkoniyatlaridan foydalanish, iboralarni qo‘llash mahorati ochib berilgan. Tarixiy frazemalarni tahlil qilishning ahamiyati, tilning tarixiy taraqqiyotini aks ettirishdagi o‘rni, madaniy qadriyatlarni aks ettirish imkoniyatlari asoslab berilgan.

References

1. DTS – Древнетюркский словарь. –Л., 1969. –Б.472-474.

2. Йўлдошев Б. Фразеология тарихидан лавҳалар. –Самарқанд: Суғдиёна, 1998. –110 б.

3. Йўлдошев Б. Фразеологик услубият асослари. –Самарқанд: СамДУ, 1999. –200 б.

4. Касиева А. Лексико-семантический анализ метафор “Кутадгу билиг”. –Бишкек , 2005.

5. Маматов А.Э. Ҳозирги замон ўзбек адабий тилида лексик ва фразеологик норма муаммолари. – Tошкент: Фан, 1991. –274 б.

6. Раҳматуллаев Ш. Ўзбек фразеологиясининг баъзи масалалари. –Тошкент: Фан, 1966. –262 б.

7. Rahmatullayev va boshqalar. O‘zbek tilining frazeologik lug‘ati. –Toshkent: G‘afur G‘ulom, 2022. –676 b.

8. Sodiqov Q. Mangu qumaru // “O‘zbekiston adabiyoti va san’ati” gazetasi. –№50. –Toshkent, 2010.

9. Холмурадова М. “Қутадғу билиг” лексикаси. Филол. фан. фалс. док. (DSc) ...дисс. –Тошкент, 2019.

10. Юсуф Хос Ҳожиб. Қутадғу билиг. –Тошкент: Фан, 1972.

11. O‘TIL − Ўзбек тилининг изоҳли луғати. II. − Тошкент: Ўзбекистон Миллий энциклопедияси Давлат илмий нашриёти, 2006. − 672 б.

12. O‘TIL − Ўзбек тилининг изоҳли луғати. IV. − Тошкент: Ўзбекистон Миллий энциклопедияси Давлат илмий нашриёти, 2008. − 608 б.

Published

2025-06-28

How to Cite

Abdullayeva Vazira Quronovna. (2025). “QUTADGU BILIG”DAGI FRAZEMALARNING SEMANTIK TASNIFI. JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS, 79(2), 275-280. https://scientific-jl.com/new/article/view/23633