MUSIQA ASBOBLARINI CHALISHNING AQLIY FAOLIYATGA TA’SIRI (XOTIRA, DIQQAT, FIKRLASH)
Ключевые слова:
Kalit so‘zlar: musiqa asboblari, diqqat, xotira, fikrlash, musiqiy ta’lim, kognitiv faoliyat, psixologik rivojlanish.Аннотация
Ushbu tadqiqotda musiqa asboblarini chalish faoliyatining insonning kognitiv
rivojlanishiga, ayniqsa xotira, diqqat va fikrlash jarayonlariga ko‘rsatadigan psixologik
ta’siri ilmiy asosda tahlil qilindi. Tadqiqot muammosi shundaki, musiqiy ta’limning
aqliy salohiyatga ta’siri ko‘plab nazariy izlanishlarda qayd etilgan bo‘lsa-da, amaliy
ta’lim jarayonida bu jihatlar yetarli darajada hisobga olinmaydi. Shu bois, mazkur
ishda musiqa chalishning miya faoliyati va psixik jarayonlarga ko‘rsatadigan ijobiy
natijalari, xususan, diqqatni jamlash, xotirani mustahkamlash va fikrlash tezligini
oshirish kabi omillar psixologik diagnostika va eksperimental kuzatuvlar asosida
chuqur tadqiq qilindi. Tadqiqot davomida musiqiy faoliyat bilan shug‘ullanuvchi
bolalar va bu yo‘nalishda ta’lim olmagan tengdoshlar o‘rtasida kognitiv ko‘rsatkichlar
solishtirildi. Natijalarga ko‘ra, musiqa chaluvchi guruhda qisqa va uzoq muddatli
xotira 23% ga, diqqat barqarorligi esa 20% ga yuqori bo‘lgan. Bundan tashqari,
ularning tahliliy fikrlash qobiliyati va muammoli vaziyatlarni hal qilish darajasi ham
ancha yuqori ekanligi aniqlangan. Ushbu topilmalar musiqa asboblarini chalish orqali
bolalarda nafaqat ijodiylik, balki aqliy faoliyatning barcha muhim jihatlari samarali
shakllanishini isbotlaydi. Shunday ekan, musiqiy ta’limni faqat estetik emas, balki
intellektual tarbiyaning muhim omili sifatida ko‘rib chiqish zarur.
Библиографические ссылки
1. Jo‘rayev A. Musiqa estetikasi va bolalar tafakkuri. – Toshkent: O‘qituvchi, 2018.
– B. 67.
2. Xasanov A. Milliy psixologiya va musiqiy faoliyat. – Samarqand: Ma’rifat, 2020.
– B. 93.
3. Shoumarov G‘. Musiqiy idrok va bolalar psixologiyasi. – Toshkent: Fan, 2015.
4. Egamberdiyev B. Musiqa orqali tafakkurni shakllantirish. – Buxoro: Ilm ziyo,
2019.
5. Schlaug, G. et al. “The brain of musicians: A model for functional and structural
adaptation.” Annals of the New York Academy of Sciences, 2001.
6. Yo‘ldoshev R. O‘zbek pedagogik fikrlarida musiqaning tarbiyaviy ahamiyati. –
Toshkent: Ma’naviyat, 2018.
7. Schlaug G., Norton A. et al. “Training-induced neuroplasticity in young
children.” Annals of the New York Academy of Sciences, 2005.
8. Egamberdiyev B. Musiqa orqali tafakkurni shakllantirish. – Buxoro: Ilm ziyo,
2019.
9. Schlaug G., Norton A. et al. “Effects of music training on the child’s brain and
cognitive development.” Annals of the New York Academy of Sciences, 2005.
10. Egamberdiyev B. Musiqa orqali tafakkurni shakllantirish. – Buxoro: Ilm ziyo,
2019.
