SUN’IY INTELLEKTNING IJTIMOIY HAYOTGA INTEGRATSIYASI: IMKONIYATLAR, XAVF-XATARLAR VA GLOBAL BOSHQARUV MASALALARI
Keywords:
Kalit so‘zlar: Sun’iy intellekt, ijtimoiy integratsiya, axloqiy xavf, raqamli tengsizlik, global boshqaruv, texnologik siyosat, xavfsizlik, normativ-huquqiy muvofiqlik, algoritmik qarorlar, xalqaro hamkorlik.Abstract
Mazkur maqolada sun’iy intellekt (SI) texnologiyalarining ijtimoiy hayotga tobora chuqur integratsiyalashuvi, bu jarayonning ijobiy va salbiy oqibatlari hamda xalqaro miqyosda ularni boshqarish zarurati tahlil qilinadi. SI inson faoliyatining turli sohalariga — ta’lim, sog‘liqni saqlash, adliya, iqtisodiyot, transport, ijtimoiy tarmoqlar va ommaviy axborot vositalariga kirib kelib, inson hayot sifati va samaradorligiga ijobiy ta’sir ko‘rsatayotgan bo‘lsa-da, shu bilan birga axloqiy, huquqiy va xavfsizlikka oid jiddiy savollarni ham yuzaga keltirmoqda. Maqolada aynan shu ziddiyatli holatlar o‘rganiladi, shuningdek, sun’iy intellektdan foydalanuvchi mamlakatlar va korporatsiyalar uchun umumiy boshqaruv mexanizmlarini shakllantirish zarurligi asoslab beriladi. Xalqaro tashkilotlarning siyosiy yondashuvlari, texnologik asimmetriya, hamda normativ-huquqiy bazalarning moslashtirilishi orqali SI’ning ijtimoiy tizimlarga xavfsiz integratsiyasi uchun strategik yechimlar taklif etiladi. Mualliflar SI texnologiyalarining barqaror va adolatli rivojlanishi uchun global boshqaruv konsepsiyasini ishlab chiqish zaruratiga urg‘u beradilar.
References
1. YUNESKO (2021). Recommendation on the Ethics of Artificial Intelligence. Paris: UNESCO Publishing.
2. European Commission (2021). Proposal for a Regulation laying down harmonised rules on artificial intelligence (Artificial Intelligence Act). Brussels.
3. World Bank (2020). The Changing Nature of Work. World Development Report.
4. MIT Media Lab (2019). Gender Shades: Intersectional Accuracy Disparities in Commercial Gender Classification.
5. PwC (2023). Global Artificial Intelligence Study: Exploiting the AI Revolution.
6. Bostrom, N. (2014). Superintelligence: Paths, Dangers, Strategies. Oxford University Press.
7. Russell, S., & Norvig, P. (2020). Artificial Intelligence: A Modern Approach (4th ed.). Pearson.
8. Zuboff, S. (2019). The Age of Surveillance Capitalism. PublicAffairs.
9. OECD (2022). OECD Principles on Artificial Intelligence. Paris: OECD Publishing.
10. Floridi, L. (2020). Ethics, Governance and Policies in Artificial Intelligence. Nature Machine Intelligence.
11. Brynjolfsson, E. & McAfee, A. (2014). The Second Machine Age. W.W. Norton & Company.
12. Shu, K., Sliva, A., Wang, S., Tang, J., & Liu, H. (2017). Fake News Detection on Social Media: A Data Mining Perspective.
13. United Nations (2021). Our Common Agenda – Report of the Secretary-General.
14. Kaplan, J. (2016). Artificial Intelligence: What Everyone Needs to Know. Oxford University Press.
15. OpenAI (2023). GPT-4 Technical Report. OpenAI Research.