O‘ZBEK TILIDA HURMAT IFODALOVCHI VOSITALARNING O‘RGANILISHI
Keywords:
Kalit so‘zlar: o‘zbek tili, hurmat vositalari, siz va sen, olmoshlar, etiketa birliklari, nutq madaniyati, pragmalingvistika, sotsiolingvistika, til va madaniyat, kommunikativ funksiyalar,xitob shakllari, yumshatilgan ifoda, rasmiy muomala, hurmatlilik darajasiAbstract
Annotatsiya. Ushbu ilmiy ishda o‘zbek tilida hurmatni ifodalovchi vositalar tahlil qilinadi hamda ularning grammatik, leksik va pragmatik xususiyatlari o‘rganiladi. Hurmat vositalarining shakllanishi, qo‘llanish holatlari, nutqiy vazifalari hamda ularning madaniy-ijtimoiy asoslari atroflicha yoritiladi. Ayniqsa, “siz” va “sen” olmoshlari, fe’l shakllaridagi hurmat ifodalari, xitob so‘zlari, etiketa birliklari (salomlashish, kechirim so‘rash, minnatdorchilik bildirish) tahlil qilinadi. Ishda zamonaviy o‘zbek tilidagi hurmatga oid vositalarning kommunikativ funksiyasi va ularning sotsiolingvistik talqini ham ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, tilning madaniy jihatlari va hurmat ifodalarining boshqa tillardagi ifodalanishiga qisqacha qiyosiy yondashuv ham beriladi. Ushbu tadqiqot hurmatli muomala madaniyatini rivojlantirish va tilshunoslikning pragmatik yo‘nalishlarini chuqurroq o‘rganishga xizmat qiladi.
References
1. Qayumov, M. (1982). Til va madaniyat. Toshkent: Fan nashriyoti.
2. Mamatov, A. (1996). O‘zbek tili pragmatikasi asoslari. Toshkent: O‘qituvchi.
3. Karimov, N. (2001). Nutq madaniyati asoslari. Toshkent: O‘zbekiston Milliy Ensiklopediyasi.
4. Toshmatova, D. (2015). Rasmiy ish yuritishda til vositalari. Toshkent: Iqtisodiyot.
5. Jo‘rayev, M. (2010). O‘zbek xalqining ijtimoiy qadriyatlari. Samarqand: SamDU nashriyoti.
6. Rajabov, A. (2000). O‘zbek tilida muomala madaniyati. Toshkent: Fan.
7. Brown, P., & Levinson, S. C. (1987). Politeness: Some Universals in Language Usage. Cambridge University Press.
