HESPEROCYPARIS ARIZONICA (ARIZONA CYPRESS) NING O‘RMONCHILIKDAGI AHAMIYATI VA EKOLOGIK XUSUSIYATLARI
Abstract
So‘nggi yillarda global iqlim o‘zgarishi, cho‘llanish jarayonining kuchayishi va biologik xilma-xillikning qisqarishi natijasida o‘rmonchilik sohasida ekologik barqaror, iqlimga chidamli daraxt turlarini tanlash dolzarb ahamiyat kasb etmoqda. O‘zbekiston sharoitida, ayniqsa janubiy va markaziy hududlarda yog‘ingarchilik kamligi, yozning issiqligi va shamollar kuchliligi sababli o‘rmon plantatsiyalari uchun tur tanlashda qurg‘oqchilikka bardoshli turlar ustuvor bo‘lmoqda.
Shu nuqtai nazardan, Hesperocyparis arizonica (Arizona sypressi) — o‘rmonchilik va landshaft arxitekturasi uchun istiqbolli tur hisoblanadi. Bu tur o‘zining iqlimga moslashuvchanligi, tez o‘sish qobiliyati, tuproq eroziyasini kamaytirishdagi roli va dekorativ xususiyatlari bilan ajralib turadi. Uning tabiiy areali Shimoliy Amerikada bo‘lib, O‘zbekiston sharoitida introduksiya qilish imkoniyatlari yuqori deb baholanadi.
Mazkur maqolada Arizona sypressining taksonomiyasi, ekologik va morfologik xususiyatlari, o‘sish sharoitlari, o‘rmonchilikdagi amaliy ahamiyati hamda iqlim o‘zgarishiga qarshi barqaror ekotizim yaratishdagi o‘rni tahlil qilinadi.
References
1. USDA NRCS. (2018). Plant Guide for Hesperocyparis arizonica. United States Department of Agriculture.
2. Farjon, A. (2010). A Handbook of the World’s Conifers. Brill Academic Publishers.
3. IUCN Red List of Threatened Species. (2023). Hesperocyparis arizonica assessment.
4. University of California Arboretum Database (2022). Arizona Cypress factsheet. 5. Forest Service, U.S. Department of Agriculture. Fire Effects Information System (FEIS).
6. Bartel, J. A. (2009). Taxonomic revision of the New World cypresses. Systematic Botany, 34(2),
297–317.
7. Лапин, П.И. (1983). Интродукция хвойных пород в засушливых районах Средней Азии. Москва: Наука.
8. Abdullayev, B. (2020). O‘zbekistonning cho‘l zonalarida o‘rmon turlarining iqlimga moslashuvi. Toshkent.
