O‘TKIR HOSHIMOV ASARLARIDA IMPLIKATURANING BADIIY-ESTETIK VAZIFALARI
Keywords:
Kalit so‘zlar: lingvopragmatika, implikatura, yashirin ma’no, badiiy-estetik funksiya, O‘tkir Hoshimov, o‘zbek adabiyoti.Abstract
Annotatsiya: Mazkur tadqiqotda O‘tkir Hoshimov asarlarida uchraydigan implikaturalarning badiiy-estetik vazifalari lingvopragmatik nuqtayi nazardan tahlil qilinadi. Asarda qo‘llangan yashirin ma’nolar, muallifning bevosita aytmasdan, bilvosita ifodalagan fikrlari o‘quvchiga kuchli emotsional va estetik ta’sir ko‘rsatadi.
Tadqiqotning maqsadi — O‘tkir Hoshimov badiiy matnlarida implikaturalarning turli shakllarini aniqlash, ularning badiiy-estetik, axloqiy va kommunikativ funksiyalarini ochib berishdan iborat. Tahlil jarayonida muallifning “Dunyoning ishlari”, “Bahor qaytmaydi”, “Ikki eshik orasi”, “Tushda kechgan umrlar” kabi asarlaridagi dialoglar va muallif nutqi asosiy manba sifatida olingan.
Tadqiqot natijalariga ko‘ra, implikaturalar Hoshimov ijodida quyidagi funksiyalarni bajaradi: insoniy kechinmalarni chuqur ifodalash, o‘quvchida estetik zavq uyg‘otish, milliy tafakkur va madaniy qadriyatlarni nutq orqali yetkazish. Shu jihatdan implikatura muallifning badiiy uslubida muhim estetik vosita sifatida namoyon bo‘ladi.
References
1. Grice, H. P. Logic and Conversation. — In: Cole, P. & Morgan, J. (eds.) Syntax and Semantics, Vol. 3. — New York: Academic Press, 1975. — P. 41–58.
2. Hakimov, A. Pragmatik ma’no va uning ifodalanish vositalari. — Toshkent: Fan, 2005. — 156 b.
3. Hoshimov, O‘. Bahor qaytmaydi. — Toshkent: G‘afur G‘ulom nomidagi Adabiyot va san’at nashriyoti, 1996. — 280 b.
4. Hoshimov, O‘. Dunyoning ishlari. — Toshkent: Yangi asr avlodi, 2001. — 320 b.
5. Hoshimov, O‘. Ikki eshik orasi. — Toshkent: Sharq nashriyoti, 1998. — 304 b.
6. Levinson, S. C. Pragmatics. — Cambridge: Cambridge University Press, 1983. — 420 p.
7. Mahmudov, N. Til va nutq: Pragmatika masalalari. — Toshkent: O‘zbekiston Milliy universiteti nashriyoti, 2010. — 212 b.
8. Mey, J. L. Pragmatics: An Introduction. — 2nd ed. — Oxford: Blackwell, 2001. — 400 p.
9. Searle, J. R. Speech Acts: An Essay in the Philosophy of Language. — Cambridge: Cambridge University Press, 1969. — 203 p.
10. Yusupov, U. Badiiy matnda yashirin ma’nolar va ularning pragmatik tahlili. — Toshkent: Universitet nashriyoti, 2018. — 176 b.
11. Yusupova, D. O‘zbek badiiy nutqida pragmatik vositalar tizimi. — Toshkent: Fan va texnologiya, 2021. — 190 b.
