ALISHER NAVOYINING SADDI ISKANDARIY DOSTONINING ADABIY, FALSAFIY VA AXLOQIY TAHLILI
Keywords:
Ta’lim, tahlil, bilim, ma’naviy, ijtimoiy, pedagogik, zamonaviy;Abstract
Mazkur ilmiy maqola Alisher Navoiyning "Saddi Iskandariy" dostonining o‘zbek adabiyotiga bo‘lgan ta’sirini tahlil qiladi. Asar, o‘zining she'riy ustaligi, didaktik mazmuni, axloqiy va falsafiy g‘oyalari orqali o‘zbek adabiyotining rivojiga katta hissa qo‘shgan. Maqolada dostonning badiiy-uslubiy xususiyatlari, metafora, allegoriya, taqqoslash kabi adabiy vositalarining mukammalligi va uning
poetik boyligi yoritilgan. Shuningdek, maqolada "Saddi Iskandariy" asarining axloqiy va falsafiy mazmuni hamda Iskandar obrazining tarixiy va ma’naviy o‘lchamlari tahlil qilinadi.Saddi Iskandariy dostonining o‘zbek adabiyotiga ta’siri uning nafaqat badiiy,
balki axloqiy, ma’naviy va falsafiy g‘oyalari orqali ham seziladi. Asarda adolat, axloqiy to‘g‘rilik, yaxshilik va yomonlik tushunchalari keng ko‘lamda qamrab olingan bo‘lib, bu g‘oyalar keyingi adabiyotda mustahkamlanib, zamonaviy o‘zbek
adabiyotining shakllanishida muhim o‘rin tutgan. Maqolada Saddi Iskandariyning tarixiy va madaniy ahamiyati, shuningdek, uning Sharq adabiyotiga ta’siri ham yoritilgan. Maqola, umumiy tarzda, Alisher Navoiyning Saddi Iskandariy dostonini o‘zbek adabiyoti, falsafasi va jamiyatining o‘zgacha ko‘rinishini aks ettirgan asar sifatida o‘rganishga bag‘ishlanadi. Asar orqali ilgari surilgan ma'naviy izlanishlar, insoniyatning yuksalishi va falsafiy izlanishlar zamonaviy o‘quvchilar uchun ham dolzarb ahamiyatga ega ekanligi ta’kidlanadi.
References
1. Abdullayev, A. (1998). Turkistonda jadidchilik harakati: tarixi va tarbiya. Toshkent:
O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi.
2. Bendrikov K.E. “Очерки по истории народного образования в Туркестане
(1865- 1924гг.)” asarida “Shamsiya” (formal mantiq kitobi) va unga sharhlar XIII
asrda, “Aqoid” – musulmon din aqidalarini bayon etuvchi kitob XII asrda, “Mantiq
Tahzib” – mazmunida yunon falsafasining arabcha talqinini o‘zida mujassam etuvchi
dialektika kitobi - XVI asrda, Shariat – Qur'on va muqaddas rivoyatlar asosida bayon
qilingan diniy, fuqarolik, jinoiy va boshqa davlat, jamiyat qonun qoidalari hamda
xususiy axloq normalari to‘plami VIII – IX asrlarda tuzilganligi keltirib o‘tadi.
3. O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi. 11-jild. – Toshkent: Davlat milliy nashriyoti,
2005. – B. 110.Айтмамбетов Д.А. Дореволюционные школы в Киргизии. –
Фрунзе: Илим, 1961. – С. 35.
4. Sayyora Samandar, Umid Bekmuhammad "Xorazm jadid namoyandalari: hayoti,
faoliyati va adabiy merosi" (Monografiya) “Milleniumus print” nashriyoti Urganch –
2024. 13 b.
5. Kim P.G. Uydirma va haqiqat // O‘zbekiston adabiyoti va san'ati. – 1989 yil 29
oktyabr.
6. Nazimov A. Qizlar tarbiyasi. – Toshkent: Kamalak, 1994. – B. 64; Olimat ul-banot.
Muosharat odobi. – Toshkent: Mehnat, 1997. – B. 32. 7. Faxriddin B., No‘monbek A. ABS SISTEMASI BILAN JIHOZLANGAN M1
TOIFALI
AVTOMOBILLARNING
TORMOZ
SAMARADORLIGINI
MATEMATIK NAZARIY TAHLILI //International journal of scientific researchers
(IJSR) INDEXING. – 2024. – Т. 4. – №. 1. – С. 333-337.
8. Xuzriddinovich B. F. et al. ABS BILAN JIHOZLANGAN AVTOMOBILNI
TORMOZ PAYTIDA O ‘ZO ‘ZIDAN VA MAJBURIY TEBRANISHLARINI
TORMOZ SAMARADORLIGIGA TA’SIRINI TAHLIL QILISH //ОБРАЗОВАНИЕ
НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ. – 2024. – Т. 47. – №. 4. – С. 81
87.
9. Karshiev F. U., Abduqahorov N. ABS BILAN JIHOZLAНГАН M1 TOIFALI
AVTOMOBILLAR TORMOZ TIZIMLARINING USTIVORLIGI //Academic
research in educational sciences. – 2024. – Т. 5. – №. 5. – С. 787-791.
10.Qurbonazarov S. et al. ANALYSIS OF THE FUNDAMENTALS OF
MATHEMATICAL MODELING OF WHEEL MOVEMENT ON THE ROAD
SURFACE OF CARS EQUIPPED WITH ABS //Multidisciplinary Journal of Science
and Technology. – 2024. – Т. 4. – №. 8. – С. 45-50
11.Каршиев
Фахридин
Умарович,
Н.Абдуқаҳоров
ИЗУЧЕНИЕ
МИКРОСТРУКТУРЫ СТАЛИ В МАТЕРИАЛОВЕДЕНИ//https://www.iupr.ru/6
121-2024
12. Xusinovich T. J., Ro‘zibayevich M. N. M1 TOIFALI AVTOMOBILLARNI
TURLI MUHITLARDA TORMOZLANISHINI TAHLIL QILISH VA
PARAMETRLARINI O ‘RGANISH.
13.Махкамова Н.Р. Социально-нравственные и духовные процессы в
Узбекистанском обществе конца XIX – начала XX вв. // Общественное мнение.
Права человека. – Тошкент, 2001, №2(14). – С. 85-91.
14. Муминов И.М. Избранные произведения в 4-х томах. – Ташкент, 1976, Т.2. –
С. 37. 15. Салижанова Г.Ф. Учебно-просветительские очаги в Туркестане, их
общественное значение (конец XIX – начало XX вв.). Автореф. дисс. … канд.
ист. наук. – Ташкент, 1998. С. 22.
16. Сравнение программ русско-туземных школ и новометодных мактабов. //
Туркистон вилоятининг газети. 1915, №84, 85.
17. Шамсутдинов Р., Расулов Б. Туркистон мактаб ва мадрасалари тарихи. –
Андижон: Мерос, 1994. – Б. 60.
