TO‘LEPBERGEN QAYIPBERGENOVNING "QORAQALPOQ QIZI" ROMANIDA NUMERATIVLARNING QO‘LLANILISHI

Abstract

Ilmda  qanday  olg‘a  siljish,  rivojlanish  bo‘lmasin,  u  bevosita  mezonlar  bilan 
bog‘liq. Tilimizda bunday birliklarning o‘rni va ahamiyati alohida. 
Narsalarning miqdorini o‘lchashda ishlatiladigan so‘zlar numerativ so‘zlar deb 
ataladi.  Qoraqalpoq  tili  grammatikasida  numerativ  so‘zlarning  o‘rni  va  bajaradigan 
vazifasi alohida. Tilshunos olimlar bunday miqdorni bildirib keladigan so‘zlarni har 
xil  ataydi  "hisob  so‘zlar,"  "son  bilan  narsaning  o‘rtasida  qo‘llaniladigan  so‘zlar," 
"numerativlar," "klassifikatorlar." Biz bunday so‘zlarni tilshunoslikda qabul qilingan 
shakli  bo‘yicha  numerativlar  deb  atadik.  Numerativ  so‘zining  ma’nosi  haqida  turli 
adabiyotlarda  bir-biriga  yaqin  fikrlar  aytilgan.  Shuningdek,  numerativ  so‘zi  numer 
so‘zidan  kelib  chiqqan  bo‘lib,  numer  so‘ziga  bog‘liq  bir  qancha  fikrlar  bor.  A.N. 
Chudinovaning  "Inostrannie  slova  na  russkom  yazike"  nomli  asarida  quyidagicha 
izohlar  berilgan:  numer-  nomer,  numer  kabi  lotin  tilidagi  so‘zlardan  kelib  chiqib, 
narsaning  tartibini  bildiruvchi  son,  alohida  kitob,  mehmonxonadagi  xona,  degan 
ma’nolarni anglatadi deb ko‘rsatgan. Rus tilining etimologik lug‘atida esa, "numer" 
so‘zining "nomer" so‘zi bilan mi?