ИСТОЧНИКИ ЗАГРЯЗНЕНИЯ ОКРУЖАЮЩЕЙ СРЕДЫ ЭКОТОКСИКАНТАМИ И ПАТОЛОГИЧЕСКИЕ ПРОЦЕССЫ, ОЖИДАЕМЫЕ В ОРГАНИЗМЕ ВСЛЕДСТВИЕ ИХ ВОЗДЕЙСТВИЯ
##article.abstract##
Annotatsiya. Maqolada bugungi kunda atrof-muhit atmosferasini ifloslantiruvchi turli xil ekotoksikantlar to’g’risidagi adabiyot malumotlari keltirib o’tilgan. Ekotoksikantlar tirik organizmlarda ovqat hazm qilish, nafas, endokrin, immun, reproduktiv, yurak-qon tomir hamda asab tizimlarida sodir bo’layotgan patologik jarayonlarni keltirib chiqarishi mumkin.
Hududlarda sanoat xomashyolarini qazib olish va ularni qayta ishlash jarayonlarining kengayib borishi oqibatida, ko’p miqdordagi zararli toksik chiqindilar atmosferaga chiqarilmoqda. Malumotlarga qaraganda tabiiy manbaalarning faqatgina 10% foizi foydali mahsulot sifatida ishlatilib, qolgan 90% foizi chiqindiga chiqarilar ekan. Bular tarkibi gazsimon, suyuq va qattiq holatdagi zaharli moddalardan iborat bo’lishi mumkin.
Asosan ekotoksikantlar hududlar atmosfera havosini, ochiq suv savzalari, yer osti suvlari hamda tuproq, tarkibini sezilarli ravishda ifloslanishiga olib keladi. Ushbu chiqindilar tarkibida oltingugurt dioksidi, azot oksidlari, benzopirin, vodorod ftoridi, qattiq ftoridlar, qo’rg’oshin, alyuminiy oksidlari, mis, xrom, kadmiy, xushbo’y va kislorod saqlovchi uglevodorodlar hamda aldegidlardan iborat bo‘lishi mumkin.
##submission.citations##
1. Гильдиева М.С. Мутагенная активность экотоксикантов наследственики и спорадический канцерогенез и его коррекция. Ташкент, 2010.
2. Донник, И.М. Экология и здоровье животных / И.М. Донник, П.И. Смирнов. Екатеринбург, 2001. С. 331.
3. Донник, И.М. Шкуратова И.А, Кривоногова А.С. и др. Экологические аспекты животноводства промышленных регионах Ветеринария Кубани. 2010. №6 С.6-8.
4. Емельянов, А.М., Сбродов Ф.М., Бураев М.Э. Защита животных от техногенных воздействий // Проблемы экологии и охраны окружающей среды: Тез. докл. научно-практ. семинаров на междунар “Уралэкология-96” Екатеринбург. 1996. С. 22-23.
5. Искандаров Т.И. Развитие и основные итоги научных исследований в области гигиены и экологии Республики Узбекистан. Мед. Журнал узбекистана. Ташкент, 2003, №6. -С. 24-28.
6. Машенцова И.А., Власова О.С. “Анализ негативного воздействия на окружающую среду предприятий по производству алюминия // Инж. Вестник Дона. -2017. №1. -С.83
7. Raxmonov S. Texnogen omillarning masofaga qarab sigirlar osteodistrofiyasi etiopatogenezi holatiga ta’siri. Hayvonlar va parrandalarning o‘ta xavfli kasalliklarini tarqalishi va oldini olishning monitoringi. Xalqaro konferensiya. Samarkand, 2006. –S. 270-273
8. Raxmonov A.J. Surxondaryo viloyati transchegaraviy hududlaridagi ekologik vaziyatni, qishlok xo‘jalik hayvonlari qonining biokimyoviy ko‘rsatkichlariga ta’siri. Chorvachilik hamda veterinariya fani yutuqlari va istiqbollari. Respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi. Samarqand, 2010 y. 82-85 b.
9. Salimov Yu. Veterinariyada qo‘llaniladigan zamonaviy piretroidlar toksikologiyasi, hayvonlarning zaharlanishini oldini olish va davolash. Dok. diss. avto-ref Samarkand, 2016. 22-28 b.
10. Toshmurodov E., Juraev I., Salimov Yu. Texnogen omillardan kutilayotgan salbiy oqibatlar. Veterinariya tibbiyoti jurnali № 5. 2019 yil 26-27-betlar.
11. Xaitov V.R., Salimov Yu. va b. Kimyoviy vositalar tasiridan hayvonlar organizmida yuzaga keladigan immun yetishmovchiliklarini oldini olish va davolash bo‘yicha tavsiyanoma. Samarkand, 2018. 26-31-b.
12. Xujanova L.A. va boshq. Nokulay ekologik sharoitda tovuqlar organizmining fiziologik holatini o‘rganish. Qishloq xo‘jaligida innovatsion texnologiyalarni joriy qilish muammolari. Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya, Samarkand, 2012 y. 2 kism, 17-19 betlar.
13. Шуленко В.А. и др. “Ветеринарная токсикология”. Москва, Колос 2004. 383 стр.
14. Шепелев И.И., Стыглиц И.С. и др. “Исследование химических итоксических свойств нефелиновых шламов для использования в сельском хозяйстве //Вест. КрасГАУ, 2016. №2. -С.13-18.