SHIFOKORLIK AXLOQI: TARIXIY ILDIZLARI, INSON HUQUQLARI BILAN BOG’LIQLIGI VA BUGUNGI DOLZARBLIGI
Keywords:
Kalit so’zlar: shifokorlik axloqi, inson huquqlari, bioetika, tibbiy deontologiya, bemor huquqlari, axloqiy tamoyillar, tarixiy rivojlanish, Hippokrat qasami, tibbiy etika, axloqiy mas’uliyat.Abstract
Annotatsiya: Shifokorlik axloqi va inson huquqlari tibbiy faoliyatning nafaqat
amaliy, balki axloqiy-falsafiy asoslarini anglashda bir-birini to‘ldiruvchi muhim
tushunchalardir. Mazkur ishda shifokorlik axloqining shakllanishi, uning tarixiy
ildizlari, inson huquqlari bilan o‘zaro bog‘liqligi hamda bugungi kunda tibbiyot
sohasida yuzaga kelayotgan axloqiy-huquqiy masalalar atroflicha tahlil etilgan. Tibbiy
axloq qadimdan boshlab shifokor va bemor o‘rtasidagi munosabatlarni tartibga solib
kelgan, u jamiyatdagi madaniy, diniy va falsafiy qadriyatlar bilan chambarchas bog‘liq
bo‘lgan. Qadimgi Misr, Yunoniston, Hindiston va musulmon Sharqida shakllangan
axloqiy qarashlar, xususan, Hippokrat qasami, Galen va Ibn Sino asarlari orqali
tibbiyotda insonparvarlik, fidoyilik, halollik kabi tushunchalar asosiy tamoyil sifatida
qaralgan.
References
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. Beauchamp, T.L., & Childress, J.F. Principles of Biomedical Ethics. 7th ed. Oxford
University Press, 2013.
2. Annas, G.J. The Rights of Patients: The Authoritative ACLU Guide to the Rights
of Patients. New York University Press, 2004.
3. UNESCO. Universal Declaration on Bioethics and Human Rights. Paris: UNESCO,
2005.
4. World Medical Association. Declaration of Geneva (Amended 2017). —
5. Macklin, R. Bioethics, Human Rights and Health Law: Principles and Practice.
Ethics & International Affairs, 2003.
6. Natsional'naya bioeticheskaya komissiya. Etika i prava cheloveka v sovremennoy
meditsine. Moskva, 2019.
7. Qodirov, T. Tibbiy axloq asoslari. Toshkent: O‘zMU nashriyoti, 2018.
8. Jo‘raqulova, G. Tibbiy faoliyatda bioetika va bemor huquqlari. “Yangi
O‘zbekiston” ilmiy jurnali, 2022, №4.
9. Norimberg kodeksi. 1947. — Translatsiya: YUNESKO Bioetika hujjatlari to‘plami.
Toshkent, 2010.
10. Fassin, D. Humanitarian Reason: A Moral History of the Present. University of
California Press, 2011.
