TEZIS SARLAVHASI: ZAMONAVIY RADIOLOGIK USULLARDA FIBROSCAN APPARATINING DIAGNOSTIK VA KLINIK AHAMIYATI
Abstract
Tezis matni: Tibbiy diagnostika sohasida so‘nggi yillarda invaziv bo‘lmagan
(non-invaziv) texnologiyalarning ahamiyati keskin oshib bormoqda. Xususan,
FibroScan (transient elastography) usuli zamonaviy radiologik yondashuvlar ichida
jigar kasalliklarini erta aniqlash va ularni baholashda keng qo‘llanilmoqda. Mazkur
uskunaning texnologik asosini elastometriya tashkil etadi: u maxsus to‘lqinlar
yordamida jigar to‘qimasining zichligini va elastikligini o‘lchaydi, bu esa fibroz va
steatoz darajasini aniqlash imkonini beradi.
FibroScan — klassik jigar biopsiyasi kabi invaziv bo‘lgan usullarga muqobil
sifatida yaratilgan bo‘lib, uning afzalliklari quyidagilardan iborat: bemor uchun xavfsiz
va og‘riqsiz; tekshiruv jarayoni atigi 5–10 daqiqa davom etadi; natija darhol olinadi;
biopsiyaga qaraganda ob’ektiv va takroriy o‘lchovlar qilish imkonini beradi. Klinik
amaliyotda FibroScan ko‘proq surunkali gepatit B va C, alkogolsiz yog‘li jigar
kasalligi (NAFLD), alkogolli jigar kasalligi va jigar sirrozi kabi patologiyalarni
aniqlashda va ularning dinamikasini kuzatishda qo‘llaniladi. Ayniqsa, surunkali
kasalliklarda kasallik darajasini to‘g‘ri baholash davolash strategiyasini belgilashda hal
qiluvchi ahamiyat kasb etadi.
Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, FibroScan yordamida aniqlangan fibrozning
bosqichlari (F0–F4) klassik biopsiya natijalari bilan yuqori darajada muvofiqlikda
bo‘ladi. Shu bois, hozirgi vaqtda bir qator rivojlangan davlatlarda u standart skrining
vositasi sifatida tavsiya etilmoqda. Bundan tashqari, ushbu uskunaning CAP
(Controlled Attenuation Parameter) funksiyasi yordamida jigar to‘qimasidagi yog‘
miqdorini ham aniq o‘lchash mumkin, bu esa NAFLD ni erta aniqlashda muhim
ahamiyatga ega.
Shu asosda, tibbiy radiologiya mutaxassisligi doirasida FibroScan
texnologiyasining qo‘llanilishi klinik tashxisning aniq, tezkor va xavfsiz yo‘lini
ta’minlaydi. Uni har bir hepatologiya yoki gastroenterologiya bo‘limida amaliyotga
tatbiq qilish bemor salomatligini samarali boshqarish imkonini beradi.
References
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Castera L., Forns X., Alberti A. Non-invasive evaluation of liver fibrosis using
transient elastography. Journal of Hepatology. 2008;48(5):835–847.
2. Tapper EB, Lok AS. Use of liver imaging and biopsy in clinical practice. New
England Journal of Medicine. 2017;377(8):756–768.
3. European Association for the Study of the Liver (EASL). EASL-ALEH Clinical
Practice Guidelines: Non-invasive tests for evaluation of liver disease severity and
prognosis. Journal of Hepatology. 2015;63(1):237–264.
4. Friedrich-Rust M., Ong MF., Martens S. et al. Performance of transient
elastography for the staging of liver fibrosis: a meta-analysis. Gastroenterology.
2008;134(4):960–974.
5. Wong VW-S, Adams LA, de Lédinghen V, Wong GL-H, Sookoian S. Noninvasive
biomarkers in NAFLD and NASH—current progress and future promise. Nature
Reviews Gastroenterology & Hepatology. 2018;15(8):461–478.
