POLIMER STRUKTURALARIDA METALLOKOMPLEKSLAR OLISHNING QONUNIYATLARI VA SELLULOZA METALL- XELATLARINI SINTEZI
Keywords:
Kalit so’zlar Polimer struktura, metallokomplekslar, selluloza, xelat birikmalar, kompleks hosil bo‘lish qonuniyatlari, metall-ionlar, bioasosli materiallar, ekologik toza sintezAbstract
Annotatsiya. Ushbu maqolada polimer strukturalarida metallokompleks
birikmalarini hosil qilishning asosiy qonuniyatlari va bu jarayonning kimyoviy-fizik
asoslari tahlil qilinadi. Ayniqsa, tabiiy polimer – sellulozaning metall-ionlar bilan xelat
komplekslari hosil qilish xususiyatlari chuqur o‘rganiladi. Selluloza asosidagi metall-
xelatlar sintezining usullari, bu komplekslarning tuzilishi, barqarorligi hamda ularning
sanoat va ekologiya sohalaridagi amaliy ahamiyati ko‘rib chiqiladi. Tadqiqotda turli
metall ionlari (masalan, Cu²⁺, Fe³⁺, Zn²⁺ va boshqalar) bilan selluloza o‘rtasidagi
bog‘lanish mexanizmlari va bu jarayonlarga ta’sir etuvchi omillar – pH, harorat,
reaksiya muhitining tabiati tahlil etilgan. Ushbu ilmiy ish bioasosli polimerlar va
ularning funksional komplekslari asosida yangi materiallar yaratishda nazariy va
amaliy asos bo‘lib xizmat qiladi.
References
ADABIYOTLAR:
1. Martell, A. E., & Hancock, R. D. (1996). Metal Complexes in Aqueous Solutions.
Springer. — Metall-xelatlarning umumiy kimyosi va koordinatsion xossalari.
2. Gashimov, A. M. (2004). Kompleks birikmalar kimyosi. Baku: Elm. —
Komplekslar sintezi va ulardan polimerlarda foydalanish.
3. Xolmatov, K. A. (2009). Polimerlar kimyosi. Toshkent: O‘zbekiston Milliy
Universiteti.— Polimer tuzilmalar va ularning kimyoviy modifikatsiyasi haqida.
4. Hossain, K. M. Z., & Ahmed, M. (2019). Synthesis and characterization of metal
chelated cellulose derivatives. Carbohydrate Polymers, 214, 38–45.
5. El-Shekeil, Y. A., Sapuan, S. M., & Khalina, A. (2014). Structure and properties of
polymer–metal complexes. Materials Science and Engineering: C, 43, 90–98.
6. Shcherbakov, V. V., et al. (2010). Metal-containing polymeric materials: synthesis,
structure, and properties. Polymer Science Series A, 52(6), 580–594.
7. Qodirov, M. M., & Rasulov, D. A. (2022). Selluloza asosidagi polimer metall
komplekslarning olinishi va ularning xossalari. O‘zbekiston Kimyo Jurnali, (2), 44–
51.
8. Shabanov, P. A., & Lobanov, A. V. (2011). Coordination polymers: synthesis and
application. Russian Chemical Reviews, 80(10), 899–921.
9. Mahkamov, O. M., & Toshpulatova, D. D. (2017). Metallokomplekslarning
biologik va texnologik xossalari. Ilmiy-texnik axborotlar jurnali, (3), 22–27.
10. Nakamura, K., et al. (2005). Chelating cellulose and its applications. Cellulose, 12,
291–303.
