KVANT TELEKOMMUNIKATSIYADA FOTONLARNING DOLZARB ROLI VA RAQAMLI XAVFSIZLIK
Keywords:
KALIT SO‘ZLAR: kvant telekommunikatsiya, foton, kvant kalit taqsimoti (QKD), raqamli xavfsizlik, superpozitsiya, kvant chigalligi, kvant kriptografiya, optik tolali aloqa, kvant holati, kvant axborotAbstract
ANNOTATSIYA: Mazkur maqolada kvant telekommunikatsiya tizimlarida
fotonlarning tutgan o‘rni, ularning kvant xossalari va bu texnologiyaning raqamli
xavfsizlikka ta’siri yoritiladi. Fotonlarning chiziqli bo‘lmagan muhitlardagi harakati,
kvant holatining superpozitsiyasi va chigalligi (entanglement) asosida axborotni
shifrlash va uzatish mexanizmlari tahlil qilinadi. Tadqiqot kvant kalit taqsimoti (QKD)
orqali axborot uzatishning aniqligi va buzilmasligini ta’minlashda fotonlarning asosiy
vosita sifatida qanday ishlatilishini ochib beradi. Shuningdek, raqamli xavfsizlikka
tahdid solayotgan klassik shifrlash usullariga nisbatan kvant yondashuvlar
ustunliklariga baho beriladi.
References
1. Bennett, C. H., & Brassard, G. (1984). Quantum cryptography: Public key
distribution and coin tossing. Proceedings of IEEE International Conference on
Computers, Systems and Signal Processing.
2. Ekert, A. K. (1991). Quantum cryptography based on Bell’s theorem. Physical
Review Letters, 67(6), 661–663.
3. Scarani, V., Bechmann-Pasquinucci, H., Cerf, N. J., et al. (2009). The security
of practical quantum key distribution. Reviews of Modern Physics, 81(3), 1301.
4. Gisin, N., Ribordy, G., Tittel, W., & Zbinden, H. (2002). Quantum
cryptography. Reviews of Modern Physics, 74(1), 145.
5. Pirandola, S., et al. (2020). Advances in Quantum Cryptography. Advances in
Optics and Photonics, 12(4), 1012–1236.
6. Lo, H. K., Curty, M., & Tamaki, K. (2014). Secure quantum key distribution.
Nature Photonics, 8(8), 595–604.
7. Shor, P. W. (1994). Algorithms for quantum computation: Discrete logarithms
and factoring. Proceedings of the 35th Annual Symposium on Foundations of
Computer Science.
8. Yuan, Z., Shields, A. J. (2005). Practical quantum cryptography. Nature
Photonics, 2(9), 510–512.
9. Wang, S., et al. (2017). Long-distance quantum key distribution with entangled
photons. Optica, 4(10), 1161–1167.
10. Zhang, Q., et al. (2020). Quantum communications: Progress and future
directions. IEEE Journal of Selected Topics in Quantum Electronics, 26(3), 1–
11.