TARIX FANINI O'RGANISH VA TADQIQOTLARDA SUN'IY INTELLEKTDAN FOYDALANISH
Keywords:
Kalit so’zlar: tarix fani, sun’iy intellekt, raqamli tarixshunoslik, tarixiy tadqiqotlar, katta ma’lumotlar, tabiiy tilni qayta ishlash, tarixiy xaritalash, OCR texnologiyasi, muqobil tarix, generativ intellekt, simulyatsiya, tarixiy manbalar tahlili.Abstract
Annotatsiya: Ushbu maqolada tarix fanida sun’iy intellekt (SI)
texnologiyalarining o‘rni va imkoniyatlari chuqur tahlil etilgan. An’anaviy tarixiy
tadqiqotlar asosan qo‘lyozmalar, arxiv materiallari va yozma manbalarga asoslangan
bo‘lsa, hozirda sun’iy intellektning tabiiy tilni qayta ishlash, katta ma’lumotlarni tahlil
qilish, avtomatik tarjima, tarixiy xaritalash va vizualizatsiya kabi texnologik
yondashuvlari tarix faniga yangi metodologik asoslar olib kirmoqda. Maqolada SI
yordamida tarixiy hujjatlarni OCR texnologiyasi orqali raqamlashtirish, ularni matnli
tahlil qilish, tarixiy faktlar va tendensiyalarni aniqlash imkoniyatlari yoritilgan.
Shuningdek, generativ sun’iy intellekt vositalarining tarixiy simulyatsiyalar va
muqobil ssenariylar tuzishdagi roli ham ko‘rsatib o‘tilgan. SI tarixiy tadqiqotlar
aniqligi, tezligi va chuqurligini oshirish bilan birga, manbalarni tanqidiy tahlil qilish,
tarixiy tafakkurni modellashtirish va raqamli tarixshunoslikni shakllantirishda ham
keng qo‘llanilmoqda. Maqolada sun’iy intellekt texnologiyalari va inson tafakkuri
uyg‘unligi tarixiy haqiqatni to‘g‘ri talqin qilishdagi muhim shartlardan biri sifatida
baholangan.
References
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Schwab, K. (2016). The Fourth Industrial Revolution. World Economic Forum.
2. Evans, R.J., (2000). In Defence of History. W.W. Norton & Company.
3. Graham, S., Milligan, I., & Weingart, S. (2016). Exploring Big Historical Data:
The Historian's Macroscope. Imperial College Press.
4. Jockers, M.L. (2013). Macroanalysis: Digital Methods and Literary History.
University of Illinois Press.
5. Terras, M., Nyhan, J., & Vanhoutte, E. (Eds.). (2013). Defining Digital
Humanities. Routledge.
6. Boboyorov, H. (2022). Sun’iy intellekt va tarixiy tadqiqotlar: yangi
yondashuvlar. “O‘zbekiston tarixiy jarayonlari” jurnali, №2.
7. UNESCO (2021). AI and Education: Guidance for Policy-makers. Paris:
UNESCO Publishing.
