GAZ TAQSIMLASH STANSIYALARIDA GAZGA HID BERISH JARAYONI
Keywords:
Kalit so‘zlar: Gaz taqsimlash stansiyalari, odoratizatsiya, tabiiy gaz, hid berish, merkaptanlar, tiopenlar, gaz xavfsizligi, dozalash tizimi, monitoring, texnologik uskunalar, gaz sifati, gaz ta’minoti, xavfsizlik choralar, absorbsiyali usul, dozatorli usul.Abstract
ANNOTATSIYA
Ushbu maqolada gaz taqsimlash stansiyalarida tabiiy gazga hid berish
(odoratizatsiya) jarayoni va uning texnologik ahamiyati yoritilgan. Tabiiy gaz hidsiz
bo‘lgani sababli, uning sizib chiqishini o‘z vaqtida aniqlash uchun maxsus odorant
moddalar qo‘shiladi. Maqolada odoratizatsiyaning asosiy usullari – dozatorli va
absorbsiyali usullar tahlil qilinib, ularning afzalliklari va qo‘llanilish sohasi ko‘rib
chiqilgan.
Shuningdek, maqolada odorant sifatida ishlatiladigan asosiy moddalar –
merkaptanlar va tiopenlarning xususiyatlari haqida ma’lumot berilgan. Gazning sifati
va xavfsizligini ta’minlash uchun odoratizatsiya jarayoni doimiy monitoring va
nazoratni talab qiladi. Shu bois maqolada odorant miqdorini to‘g‘ri dozalash va uni
tekshirish tizimlari yoritilgan.
Xavfsizlik choralariga alohida e’tibor qaratilib, xodimlarning malakasini
oshirish, shaxsiy himoya vositalaridan foydalanish va favqulodda vaziyatlarga
tayyorgarlik ko‘rish muhimligi ta’kidlangan. Shuningdek, odoratizatsiya jarayonida
qo‘llaniladigan zamonaviy texnologik uskunalar haqida ham fikr yuritilgan. Mazkur
maqola gaz ta’minoti tizimida ishlovchi mutaxassislar va muhandislar uchun muhim
ilmiy-amaliy ahamiyatga ega.
References
1. G.T. Rahimov, Sh.N. Ismoilov. Gaz taqsimlash tizimlari va ularning ishlash
prinsiplari. – Toshkent: Fan, 2020.
2. X.Q. Jo‘rayev. Gaz sanoatida xavfsizlik texnikasi. – Toshkent: Texnika, 2019.
3. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi qarori. “Gaz ta’minoti tizimida
xavfsizlik choralarini oshirish to‘g‘risida” – 2022-yil 15-mart.
4. S.A. Karimov. Neft va gaz sanoatida atrof-muhit muhofazasi. – Toshkent:
Ekologiya, 2021.
5. ISO 13734:2013. Natural gas – Odorization practices. International Organization
for Standardization, 2013.
6. O‘zbekiston Respublikasi Davlat Standarti (O‘zDSt 3205:2017). Tabiiy gazga hid
berish qoidalari.
7. A. Petrovskiy, V. Kuznetsov. Газоснабжение и газораспределение. – Москва:
Энергия, 2018.
8. B. Smith, J. Johnson. Gas Distribution Systems and Safety Regulations. – New
York: Springer, 2020.
