OZODLIKDAN MAHRUM QILISH JAZOSINI IJRO ETISH MUASSASALARINING O‘ZGA XOS JIHATLARI
Keywords:
Kalit so‘zlar: jazo, muassasa, koloniya, jinoyat-ijroiya kodeks, ijro etish, tizim, axloqan tuzatish, mahkum, qamoqqa olingan shaxs, huquq, erkinlik, gulag, surgun, jamiyatdan ajratish, uzoq vaqt, xalqaro hujjat.Abstract
Annotatsiya: Jazoni ijro etish koloniyalarining o‘ziga xos xususiyatlarini
chuqur va har tomonlama o‘rganishga bag‘ishlangan ushbu maqola jinoyatchilarni
jamiyatdan izolyatsiya qilish, ularga qonuniy jazo choralarini qo‘llash va ko‘pincha
mustamlakaviy hududlarni iqtisodiy jihatdan rivojlantirish maqsadida tashkil etilgan
maxsus muassasalarni tahlil qiladi. Maqolada koloniyalarning tarixiy kelib chiqishi,
qonuniy asoslari, tashkiliy tuzilishi, ichki ijtimoiy dinamikasi, mehnat tizimlari,
xavfsizlik choralari va ularga oid tanqidiy muammolar atroflicha ko‘rib chiqiladi. Shu
bilan birga, Britaniya, Fransiya, Rossiya va O‘zbekiston kabi mamlakatlarda tashkil
etilgan koloniyalarning xalqaro taqqoslovi keltirilib, ularning o‘ziga xos jihatlari va
jamiyatga ta’siri tahlil qilinadi. Maqola qonunchilik hujjatlari, tarixiy ma’lumotlar va
zamonaviy tadqiqotlarga asoslanib, ushbu tizimning murakkab tabiatini ochib berishga
xizmat qiladi. Tadqiqotchilar, huquqshunoslar, ijtimoiy masalalar bilan qiziqadigan
o‘quvchilar va siyosatchilar uchun foydali ma’lumot manbai sifatida mo‘ljallangan.
References
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Eurasianet. “Uzbekistan Implements Prison Reforms to Improve Conditions.”
https://eurasianet.org/uzbekistan-implements-prison-reforms-to-improve-
conditions O‘zbekistonda qamoq islohotlari va qayta ijtimoiylashtirish dasturlari
haqida ma’lumot.
2. Britannica “Penal Colony.” https://www.britannica.com/topic/penal-colony Jazoni
ijro etish koloniyalarining umumiy ta’rifi va tarixiy kelib chiqishi haqida ma’lumot.
3. The National Archives, UK. “Transportation Act 1717.”
https://www.nationalarchives.gov.uk/ Britaniyaning 1717-yilgi “Transportation
Act” qonuni va uning qoidalariga oid arxiv ma’lumotlari.
4. Wikipedia. “Penal Servitude Act 1857.”
https://en.wikipedia.org/wiki/Penal_Servitude_Act_1857 1857-yilda Britaniyada
qabul qilingan qonun va uning surgun tizimiga ta’siri haqida ma’lumot.
5. Wikipedia. “Devil’s Island.” https://en.wikipedia.org/wiki/Devil%27s_Island
Fransuz Gvianasidagi “Iblis oroli” koloniyasining tarixi va sharoitlari haqida
ma’lumot.
6. CNN. “Russia’s Penal Colonies.”
https://www.cnn.com/2022/11/09/europe/brittney-griner-russia-penal-colony-
explainer-intl/index.html Rossiyadagi jazoni ijro etish koloniyalari, xususan Gulag
tizimi haqida zamonaviy tahlil.
7. Wikipedia. “Convicts in Australia.”
https://en.wikipedia.org/wiki/Convicts_in_Australia Avstraliyaga mahkumlar
surgun qilinishi va ularning koloniyalardagi hayoti haqida batafsil ma’lumot.
8. Criminocorpus. “The Penal Colonies.”
https://journals.openedition.org/criminocorpus/2965 Fransiyaning penal
koloniyalari va 1854-yilgi “Loi sur la transportation” qonuni haqida tadqiqot.
9. https://www.digitalpanopticon.org/Convicts_and_the_Colonisation_of_Australia
%2C_1788-1868 Avstraliyadagi mahkumlarning ijtimoiy dinamikasi va qayta
ijtimoiylashtirish jarayoni haqida tadqiqot.
10. Digital Panopticon. “Convicts and the Colonisation of Australia, 1788-1868.”
11. Wikipedia. “Gulag.” https://en.wikipedia.org/wiki/Gulag Sovet Ittifoqidagi Gulag
tizimining tarixi, tuzilishi va sharoitlari haqida ma’lumot.
12. Britannica Kids. “Australian Convict Settlements.”
https://kids.britannica.com/students/article/Australian-convict-settlements/628970
13. History Hit. “A Short History of Penal Colonies.” https://www.historyhit.com/a-
short-history-of-penal-colonies/ Penal koloniyalarning tarixiy rivojlanishi va
ularning ichki dinamikasi haqida ma’lumot.
14. Amnesty International. “Uzbekistan: Human Rights Reports.”
https://www.amnesty.org/en/countries/europe-and-central-asia/uzbekistan/
O‘zbekistondagi jazoni ijro etish muassasalarida inson huquqlari buzilishi haqida
hisobotlar.
15. O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat-Ijroiya Kodeksi. 1997-yil qabul qilingan.
O‘zbekistonning jazoni ijro etish tizimini tartibga soluvchi asosiy qonun hujjati.
16. Jinoyat-ijroiya kodeksi. https://www.lex.uz/acts/163629. Murojaat vaqti
03.04.2025-yil.
17. Human Rights Watch. “Uzbekistan: World Report 2023.”
https://www.hrw.org/world-report/2023/country-chapters/uzbekistan
O‘zbekistondagi jazoni ijro etish koloniyalarida inson huquqlari holati haqida
hisobot.
